Постояннодействующий очно-заочный конкурс «ПОДСОЛНУХ»
по изучению правил дорожного движения и правил поведения при чрезвычайных ситуациях
 |
Конкурс проводится для учащихся 5-10 классов школ Балтасинского муниципального района РТ
Начало действия проекта 15 октября 2006 года. Автор проекта - Зарипов Рафхат Шакурович
Начало действия проекта 15 октября 2006 года. Автор проекта - Зарипов Рафхат Шакурович
| Девиз конкурса: “Подсолнух всегда смотрит на солнце. Мы смотрим на светлое будущее. Жизнь каждому дается только один раз. Береги свою жизнь и жизнь окружающих!” |
5-6 сыйныф укучылары өчен биремнәренең җавап үрнәкләре
ДҮTЕНЧЕ ПАКЕТ
Примерные ответы на задания 5-6 классов
ЧЕТВЕРТЫЙ ПАКЕТ
Биредә укучылар җибәргән җаваплардан кайбер үрнәкләр бирелә. Бу җаваплар әле тулы аңлатмалар белән бирелгән дип булмый. Алар җаваплардан өзекләр генә.
Здесь предлагается выдержки из ответов некоторых команд. Их еще недостаточно считать полными ответами с комментарием.
БЕРЕНЧЕ ПАКЕТ биремнәренә җаваплар биредә
Ответы заданий ПЕРВОГО ПАКЕТА здесь
ИКЕНЧЕ ПАКЕТ биремнәренә җаваплар биредә
Ответы заданий ВТОРОГО ПАКЕТА здесь
ӨЧЕНЧЕ ПАКЕТ биремнәренә җаваплар биредә
Ответы заданий ТРЕТЬЕГО ПАКЕТА здесь
Вопрос №1: Посмотрите рисунок. Дайте полную характеристику улице, дорожным знакам. Как может двигаться каждый?.
Түбәндәге рәсмедә урам чаты күрсәтелгән. Урам ул шәһәр яки авылларда торак пункт буйлап уза торган Юл. Урамнар Бер-берсе белән очрашып, кисешкән урыннарны урам чаты дип атыйлар. Кайбкр чатлар туры яки кысынкы почмак ясап кисешә һәм дүрт яклы чат хасил итә. Түбәндәге рәсемдә шушындый дүрт яклы чат суратләнгән. ( Тагын өч яклы чатлар да булла. Алар гадәттә «Т» яки «У» хәрефләренә охшап кисешә)
Ике урам яки Юл , машиналарның һәм кешеләрнең ике агымы чата очраша, аларга узып китәргә кирәк : берәүләренә турыга барырга, икенчеләренә сулга ( яисә уңга) юнәлергә кирәк Чатларда урамны җәяүлеләр дә аркылы чыга. Машиналар һәм җәяүлеләр күп булагн чатлар аеруча куркыныч. Ә түбәндәге чатта әле шуларга өстәп велосипед юлы да бар. Димәк бу чат Юл хәрәкәтендә катнашучыларның һәрберсе дә аеруча сак булырга тиеш. Урам чатларында җәяүлеләр урамны һәм юлны исән-имин аркылы чыксын өчен һәрбер участнику дорожного движения Юл кагыйдәлрен төгәл үтәүне тәэмин итәргә кирәк. На данном перекрестке нет ни светофора, ни знаков приоритета, значит это нерегулируемый перекресток. При повороте налево или направо водители обязаны уступить дорогу пешеходам, переходящим проезжую часть дороги , на которую он поворачивает, а также велосипедистам, пересекающим ее по велосипедной дорожке. Здесь мы наблюдаем грубое нарушение со стороны обеих водителей , не уступавших ни велосипедисту, ни пешеходам.
На данном перекрестке пешеходы переходят улицу по пешеходному переходу , не нарушая правил ПДД. Пешеходный переход – участок прозжей части, обозначенный знаками или разметкой ( в данном случае) и выделенный для движения пешеходов через дорогу. При отсутствии разметки ширина пешеходного перехода определяется расстоянием между знаками.
Если перед нерегулируемым пешеходным переходом остановилось или замедлило движение транспортное средство, то водители других транспортных средств, движущихся по соседним полосам, могут продолжать движение лишь убедившись, что перед указанным транспортным средством нет пешеходов.
Җавап: Бу рәсемдә ике кисешүче урам чаты күрсәтелгән. Чатта светофорлар куелмаган, юлның уң һәм сул якларында җәяүлеләр өчен сукмак күрсәтелгән. Шулай ук сул якта велосипедчылар хәрәкәте өчен дә юл барлыгын күрсәтүче сызык сызылган. Каршыда үр барлыгы бик нык игътибарлык таләп итә.
Рәсемдәге кебек очракта җәяүлеләр һәм шоферлар игътибарлы булуы тиеш. Уң яктан хәрәкәт итүче җәяүлеләр юл аркылы дөрес чыгып баралар, чөнки светофорсыз чатларда җәяүлеләр өчен сукмак булганда машина яки башка төр техника җәяүлеләргә юл бирергә тиеш. Соры машина исә поворотын яндырган булса да җәяүлеләр үткәннән соң гына борыла һәм хәрәкәт итә ала. Чөнки, сулга яки уңга борылганда, транспорт средствосын йөртүче үзе борыла торган юлның үтеп йөрү өлешен аркылы чыгып баручы җәяүлеләрне үткәреп җибәрергә тиеш.
Сул як чатта кызыл төстәге машина велосипедчылар хәрәкәте рөхсәт ителгән юлдан килүче велосипедчы чаттан үтеп киткәч яки борылып киткәч кенә поворот утын яндырган якка таба борылып хәрәкәтен дәвам итә ала.
Әгәр велосипед юлы белән төп юл кисешкәндә хәрәкәт көйләнелми торган булса, велосипедчы бу юл буйлап хәрәкәт итүче транспорт средстволарына юл бирергә тиеш.
Вопрос №2: Дать характеристику условиям дорожного движения в данной ситуации? Каким правилам должны строго придерживаться пешеходы и водители в таких случаях?
На данном рисунке изображен нерегулируемый перекресток неравнозначных дорог. Главная дорога – это дорога с твердым покрытием ( асфальто- и цементобетон, каменные материалы и тому подобное) по отношению к грунтовой, либо любая дорога по отношению к выездам с прилегающих территорий. Наличие на второстепенной дороге непосредственно перед перекрестком участка с покрытием не делает ее равной по значению с пересекаемой.
На нерегулируемых пешеходных переходах пешеходы могут выходить на проезжую часть после того, как оценят расстояние до приближающихся транспортных средств, их скорость и убедятся, что переход будет для них безопасен. При пересечении проезжей части вне пешеходного перехода пешеходы, кроме того, не должны создавать помех для движения транспортных средств. Выйдя на проезжую часть , пешеходы не должны задерживаться или останавливаться, если это не связано с обеспечением безопасности движения. Пешеходы, не успевшие закончить переход, должны остановиться на линии, разделяющий транспортные потоки противоположных направлений. Продолжать переход можно, лишь убедившись в безопасности дальнейшего движения .
На перекрестке неравнозначных дорог водитель ТС, движущегося по второстепенной дороге, должен уступить ТС, приближающимся по главной, независимо от направления их дальнейшего движения.
Җавап: Рәсемдә асфальт юл белән ташлы юл кисешкән чат сурәтләнгән. Мондый очрак-ларда өстенлек асфальт юлга бирелә, чөнки асфальт юл төп юл, ә ташлы юл икенче дәрәҗә юл булып тора. Таш юлдан килүче машина, йөк төягән булуга карамастан, кызыл жигулига юл бирергә тиеш. Ә җәяүлеләр мондый шәһәр читендәге юлларда машина юлының кырыеннан йөриләр. Юл кырыеннан йөргәндә юлдан килә торган машиналарга каршы юнәлештә барырга кирәк. Тар юлларда кара-каршы килүче машиналар еш кына читкә чыгып юл бирешәләр. Юл кырыеннан машиналарга каршы юнәлештә барганда җәяүле аны һәрвакыт күрә ала һәм читкәрәк чыгып юл бирә. Җәяүлеләр юл йөрү кагыйдәләре буенча юл аркылы чыккан вакытта беренче сулга карарга һәм юлның яртысына җиткәч уңга карарга тиешләр.Әгәр дә юл аркылы чыккан вакытта икенче якка чыгып җитүгә ышаныч булмаса, юлдан баручы техниканы үткәреп җибәрү кирәк.
Хәрәкәт көйләнелми торган урыннарда җәяүлеләр, йөреп торган транспорт чараларына комачаулык тудырмаслыкларына ышангач кына, үтеп йөрү өлешен аркылы чына алалар. Юлның, чатның үтеп йөрү өлешен турыпочмак ясап , тыныч, әммә тиз чыгарга кирәк. Чаттан читтәрәк асфальт юлны аркылы чыкканда машиналар үтеп киткәннән соң гына хәрәкәтне дәвам итәргә тиеш. Ташлы юлдан хәрәкәт итүче машина (төп юлдан килүче машина булмаганда) чатта уңга яки сулга борылганда, чаттан төп юл аркылы чыгучы җәяүлене үткәреп җибәрергә тиеш.
Вопрос №3: Какие маневры тут проводятся? Как они должны проводиться? Каким правилам должны придерживаться водители, выполняющие такие маневры? Как себя должны вести пешеходы, попавшие в такие зоны?
На левом рисунке показан безопасный способ разворота на узких дорогах с использованием прилегающей справа территории , так как выезжая на дорогу задним ходом, водитель имеет возможность не только следить за своей траекторией движения, но и полностью контролировать обстановку на полосе, на которую он въезжает. Пешеходы в данном случае должны быть предельно осторожными. При первых же признаках ( указателях поворота) они должны идти по краю обочины, или же остановиться и продолжить движение только после завершения маневра автомобиля.
Изображение на правом рисунке противоречит правилам дорожного движения и не должны использоваться ни в коем случае.
Җавап: Бу рәсемдәге маневрларны аңлау гомумән олы кешеләргә дә авыррак. Рәсемдә чат сурәтләнгәнме, әллә гаражлар яки биналар арасымы аңлау кыен. Һәм бернинди юл билгеләре дә юк. Кызыл машинаны авыл җирендә гаражга керергә тырышкан машина дип карасак булыр иде. Ләкин, рәсемдә тыелучы маневрлар ясалган. Юл йөрү кагыйдәләре буенча, кара-каршы хәрәкәт итү мөмкинлеге булган һәм беряклы хәрәкәт итү урамнарында мондый маневрлар рөхсәт ителми. Чатны ялгыш үтеп киткән очракта, кызыл машинага артка чигәргә ярамый. Мондый очракта юлны, шул үтеп киткән юнәлештә, дәвам итәргә һәм разворот рөхсәт ителгән урыннан каршы паласага чыгып килгәннән соң гына чатка кереп китәргә мөмкин. Яшел машина исә гомумән дөрес маневр ясамый. Ике очракта да машина маневр ясаганда, каршы паласага кадәр чигеп кергән. Мондый хәл булырга тиеш түгел.
Кайбер очракларда йөк төягән машиналар складларга килеп туктаганда мондый маневрлар башкарылырга мөмкин. Ләкин мондый очрак бер яклы гына хәрәкәт ителгән юлларда мөмкин.
Маневр ясау сигналы биреп килгән автомобильнең кайсы юнәлештә хәрәкәт итәчәге тәмам ачыклангач кына җәяүлеләргә урам яки чат аша чыга башларга кирәк.
Вопрос №4: Дать характеристику условиям дорожного движения в данной ситуации? Какие правила должны строго выполнять пешеходы и водители в таких случаях?
Юлның нинди хәлдә булуы хәрәкәтнең хәвефсезлегенә зур йогынты ясый.Юлда хәвеф- хәтәрсез йөрү һәм юл-транспорт вакыйгаларын булдырмау буенча вакытында чаралар күру өчен , транспорт йөртүче юлның торышы турында алдан белергә , кисәтелергә тиеш. Автомобильләр грунт юлдан, гравий һәм вак таш җәелгән юллардан барганда , аларның тәгәрмәчләре вак ташларны , балчыкны көч белән артка ташлый , алар арттан килүче транспорт средстволарына барып бәреләләр, машиналарның алгы кабина пыялаларын ваталар , пычраталар. Машина никадәр тизрәк барса , балчык, вак ташлар шулкадәр көчлерәк артка атып бәрә. Автомобиль һәм башка төрле механик средстволарны йөртүчеләрне кабина пыяласы саклый, ә бит кузов өстендәге кешеләр һәм урамнан бара тоган җәяүлеләр бернәрсә белән дә капланмаган, шуңа күрә тәгәрмәч астыннан атылган ташлар аларны яраларга һәм балчык пычратырга бик ихтимал
биредәге рәсемдә тәүлекнең караңгы вакытында юлдан баручы йөк машинасы суратләнгән. Тәүлекнең караңгы вакытында тизлекне йөк машинасына исәпләнгән максималь тизлек түгел, ә юлда күз күреме, юлның состояниесе, условия видимости, условия местности – все должно учитываться. В данном случае и водители , и пешеходы строго должны придерживаться ПДД, для предотвращения ДТП. Поскольку иногда малейшая неосторожность может привести к плачевным последствиям. Водитель должен включить и дальние ( когда нужно и ближние гони) , Ни в коем случае нельзя выходить на дорогу с неисправными фарами.
Җавап: Җәяүлеләр мондый шәһәр читендәге юлларда машина юлының кырыеннан йөрергә тиеш. Юл кырыеннан йөргәндә юлдан килә торган машиналарга каршы юнәлештә барырга кирәк. Тар юлларда кара-каршы килүче машиналар еш кына читкә чыгып юл бирешәләр. Юл кырыеннан машиналарга каршы юнәлештә барганда җәяүле аны һәрвакыт күрә ала һәм читкәрәк чыгып юл бирә.
Кайчагында шәһәр читендәге юлларны аркылы чыгарга туры килә, ә җәяүлеләр өчен чыгу урыны күрсәтелмәгән була. Бу очракта юлның һәр ике юнәлештән килүче машиналар ерактан ук күренә торган урынын сайлыйлар. Юлны аркылы чыкканда туры почмак ясап, тыныч, әмма тиз чыгарга кирәк. Чөнки шулай эшләгәндә сез куркыныч астында азрак вакыт булачаксыз.
Юлны аркылы чыкканчы, иң элек алда якынлашып килүче машина булмавына анык ышанырга кирәк.
Кискен борылышта юлны аркылы чыгарга ярамый. Бу бик куркыныч, чөнки борылыштан көтмәгәндә машина яисә башка төр транспортның килеп чыгуы мөмкин.
Юлны текә түбән төшкән яки тауга күтәрелә торган урыннарда да аркылы чыгарга ярамый; тау артыннан якынаеп килгән машинаны күрми калуың бар.
Вопрос №5: Дать пояснение к рисунку. В чем её особенность?
На данном рисунке изображен тормозной и остановочные пути. Под остановочным путем подразумевается расстояние, пройденное ТС с момента обнаружения водителем опасности до полной остановки. Остановочный путь всегда больше тормозного, так как до начала торможения ТС успевает переместиться на расстояние, зависящее от времени реакции водителя и времени срабатывания тормозного привода. Под временем реакции водителя подразумевается время с момента обнаружения опасности. В зависимости от состояния водителя и его опыта, а также сложности обстановки, в которой находится водитель, это время обычно составляет от 0,5 до 1,5 секунды.
Җавап: Бу рәсемдә автомобильнең тукталыш юлы сурәтләнгән. Юлның беренче өлешендә техника белән идарә итүче шофер газ пидаленнән уң аягын ала (чөнки шофер газ пидале һәм тормоз пидале белән дә бер үк уң аягы белән идарә итә). Икенчесе, аннан соң җайлап кына тормоз пидаленә баса башлый. Өченчесе,тормоз педаленә басканнан соң машинаның тормоз системасы эшли башлый, арткы тормоз утлары яна, арттан килүче машина яки башка төр техника шушы тормоз утларыннан карап алдыннан баручы машинаның (чөнки башка төр техниканың) туктая-чагын белә. Һәм дүртенчесендә машина тулысынча туктап бетә. Тормозга басканнан соң машинаның тукталыш юлы озынлыгын дөрес бәяләү шофер өчен бик мөһим. Әгәр инде бу араны шофер дөрес бәяләп бетермәсә, алдагы машинага яки юл аркылы чыгучы кешегә (велосипедчыга, машина яки башка төр техникага) бәрелеп фаҗига килеп чыгарга мөмкин. Шуңа күрә машиналар юлда хәрәкәт иткәндә дистанция саклап барырга тиеш.
Автомобильнең тормозлау юлы аньң хәрәкәт итү тизлегенә нык бәйле. Тизлек зуррак булган саен, тормоз юлы да оэынрак була. Тормоз юлының озынлыгы автомобильнең массасына да карыий. Мәсәлән, КАМАЗның тормозлау юлы, җигулинекенә караганда озынрак була. Тормозлау юлына һава шартлары да тәэсир итә. Юллар коры булганда машинаның тормозлау юлы 1,5 м булса, юештә 2 м, карлы — бозлы булганда — 3 тапкыр зуррак та булырга мөмкин. Тормозга баскач та, автомомбиль кисәк туктый алмый. Ул машинаның тизлек хәленә, юл өслегенә, йөртүченең реакциясенә бәйле. Куркыныч күрү белән, машина йөртүче карар кабул иткәнче һәм тормоз педаленә басып, тормоз системасы эшли башлаганчы үткән юл һәм тормоз эшли башлагач үткән юл туктау юлы дип атала.
Вопрос №6: Отчего и как произошел такой случай? Как предотвратить такие случаи? Как должны вести себя пассажиры в таких случаях?
Җавап: Биредә иң беренче юлда йөрү кагыйдәләренең 9.1 бүлегенә (пунктына таянырга кирәк. Бозлавыклы кышкы юл бигрәк тә нык игътибарлы булуны сорый. Тыелган урыннарда гомумән алдан баручы машиналарны узарга ярамый. “Обгон запрещен” билгесе булмаган очракта саклык белән генә алдагы машинаны үтәргә мөмкин. Бу рәсемдә Беренчедән автобус юлның уң як кырыннан гына түгел, ә урталыктанрак бара. Һәр машина юлның үзе бара торган юнәлешендәге өлешеннән генә барырга тиеш. Икенчедән
жигули машинасының арты тарта торганы (задний приводлы) күрсәтелгән. Арты тарта торган машинада баручы шофер кисәк кенә тормоз пидаленә басса, яки тизрәк үтеп китү максатыннан кисәгрәк газ пидаленә басса мондый очрак килеп чыгарга мөмкин.
Мондый хәлгә юлыкмас өчен беренчедән юл йөрү кагыйдәләрен һәм билгеләрен үтәргә кирәк. Автобус үз ягыннан гына барырга, ә жигули кискен хәрәкәттән сак булырга тиеш. Пассажирлар исә паникага бирелмәскә, дөбер – шатыр кубарылмаска, ә тотынырга мөмкин булган урыннанга нык итеп тотынырга һәм бәрелүдән сак булырга тиеш. Кисәк кычкырырга ярамый, чөнки бу кычкыруы белән ул шоферны каушатырга мөмкин
Вопрос №7: Возможен ли такой случай? Каким правилам должны строго придерживаться пешеходы и водители в таких случаях?
Бу рәсемдә машина йөк авырлыгы белән бер якка авышкан. Бу хәлне булдырмас өчен иң беренче йөкне кузовта дөрес итеп , күчеп йөрмәслек, машинага йөргәндә комачауламаслык итеп беркетергә кирәк. Икенчедән машина борылганда уңайлы һәм дөрес траектория ( Мөмкин кадәр уң кырга якын итеп ) борылырга тиеш. Бу очракта машина йөртүче бик тиз генә ләкин аеруча саклык белән рульне уңга алып машинаны тротуар читендә туктатырга, аварийный знакны куеп бу хәлне китереп чыгарган кимчелекләрне бетерергә, әгәр дә Инде ул аларны үзе генә төзәтә алмаса, ремонтка аеруча сак булып илтергә тиеш. Җәяүлеләр исә һәрвакыт тротуардан йөрергә тиеш. Әгәр дә Инде алар нинди дә булса сәбәпләр аркасында шушындый участокка эләккәннәр икән, алар машина йөртүчегә комачауламаска, тиз генә бу урыннан читкә чыгып торырга тиеш, чөнки алар машина йөртүче Юл бирсен дип торсалар шофер аларны таптатмыйм дип ДТП килеп чыгарга мөмкин. Хәрәкәт вакытында урыныннан кузгалу ихтималы булган йөкләр кузовка беркетелергә тиеш. Йөкнең биеклегенә карап, борылышларда машина тизлеге дөрес итеп сайлап алынырга тиеш.
Җавап: Бу рәсемдә шәһәр сурәтләнгән. Димәк машиналарның тизлекләре дә 40 -60 км /сәг. тән артмаска тиеш. Ә 40 - 60 км/сәг. тизлек белән хәрәкәт иткәндә мондый хәл килеп
чыгарга мөмкин түгел. Мондый хәл булса да машина 60 км/сәг тизлек белән килеп, тизлеген киметмәсә һәм машинадагы йөк үтә биек булган очракта гына булырга мөмкин. Машинадагы йөк үтә биек булганда аны бик нык итеп ( селкенеп урыныннан кузгалмаслык итеп) кузов кырларына беркетергә кирәк.
Мондый шартларда җәяүлеләр , тротуар өлешеннән генә йөрергә тиеш. Биек йөк төягән машина борылганда мондый хщл килеп чыкса җәяүлеләр читкә китәргә тиеш.
Вопрос №8: Какие правила должен знать и выполнять данный ребенок?
Җавап: Балалар чана шуарга барганда белергә тиешле кагыйдәләр:
Гомумән бала уенга чыгып киткәндә иң беренче эш итеп, кая һәм кемнәр белән барачагын әти-әнисенә әйтеп, рөхсәт белән чыгарга тиеш.
Шәһәрләрдә яшәүче балалар уеннар өчен махсус билгеләнгән (киртәләп
алынган) урыннарда гына уйнарга тиеш. Мондый площадкалардагы шугалаклардан
шуу өчен чана түгел, ә пласмасса сласкалар кулаерак. Авыл җирлегендә: 1.
Чана шуарга бару өчен иң беренче шуу урынын дөрес итеп сайларга кирәк: -
шуасы урынның тау итәге машина яки башка төр техника йөри торган юлга чыкмауы мөһим; -
тауның югары ноктасыннан (түбәсеннән) кар өеме ишелеп төшү куркынычы юклыгына инанырга тиеш; -
авылдан (яшәү урыныннан) читкә, еракка китмәскә. Кешеләр күз алдындарак булган урында куркынычсызрак була (Казанның Дәрвишләр бистәсендә кар астында калган балаларны коткарырга өлгерә алдылар, чөнки бу хәвефне урамга чыккан ир-ат күреп калып вакытында ярдәмчеләр килеп җитә алды. Бөгелмәдә булган фаҗигада да балаларны үлемнән коткарып калып булыр иде, әгәр тау авыл янәшәсендә генә булса).
3. Җылы итеп киенергә:
4. Таудан шуган вакытта барлык балалар да бер юлы төшмәскә, ә чиратлап төшәргә кирәк. Имгәнүдән сакланыр өчен дә һәм шулай ук андый-мондый кар өеме ишелеп төшсә дә калганнар ярдәм итә алырлык булырга тиеш. (Бөгелмә фаҗигасында да балалар барысы да бер юлы шуып төшмәгән булса да, үлемнән котылып калырга мөмкин булыр иде).
5. Чаналарны бер-берсенә тагып шуу ярамый, чөнки бу очракта шулай ук имгәнүләр булырга мөмкин.
6. Таудан чана шууып төшүчеләргә һәм тауга шуар өчен күтәрелүчеләргә аерым сукмак булырга тиеш. Шулай булмаганда шуып төшүчеләр менүчеләрне бәреп егып имгәнү килеп чыгарга мөмкин.
7. Тимер чаналар белән шууга караганда элеккеге тау шуу ысулы куркынычсызрак
булган. Нык полиэтилен капчыкларга салам тутырып, авызын яхшылап бәйләсәң
“менә!”- дигән куркынычсыз чана килеп чыга. (Без мәктәп коллективы белән күмәк тау
шуарга барганда шулай эшләдек тә һәм имгәнүчеләр дә булмады). 8.
Билгеләнгән вакытта өйләргә таралырга һәм әти-әниләрне озак кайтмый торып борчымаска.
Вопрос №9: Дать характеристику условиям дорожного движения в данной ситуации? Каким правилам должны строго придерживаться пешеходы, переходящие улицу и водители в таких случаях?
Җавап: Шәһәр урамнарында хәрәкәт көннән – көн киеренке була барган саен, һәр урам аша тоткарлыксыз мөмкин кадәр күбрәк машина үткәреп җибәрү турында кайгыртырга кирәк. Чатларда урамны җәяүлеләр дә аркылы чыга. Машиналар һәм җәяүлеләр күп булган чатларда аеруча игътибарлы булырга кирәк, чөнки бу – бик куркыныч урын. Җәяүлеләрең урам аша чыкканда хәвефсезлеген җәяүлеләр өчен җир астыннан һәм җир өстеннән аркылы чыгу урыны тәэмин итә. Һәм бу рәсемдә юлларда җәяүлеләр өчен җир астыннан юлны аркылы чыгу урыны күрсәтелгән.
Мондый очракларда машиналар юл хәрәкәтендәге башка билгеләргә нигезләнеп хәрәкәт итәргә тиеш. Шулай да җәчүлеләр өчен җир асты юлы булган җирләрдән саграк үтәргә кирәк, юл кагыйдәсен бозып җир асты аша чыкмаучылар булырга да мөмкин.
Аеруча сукыр кешеләр җир асты аша чыкмыйча өстән генә чыгарга да мөмкин. Сукыр җәяүлеләргә һәрвакыт юл бирелергә тиеш.
Вопрос №10: Что тут происходит? Дайте полное разъяснение к данной ситуации.
На данном рисунке изображено оказание первой доврачебной помощи при повреждении дыхательных путей, отсутствии дыхания по той или иной причине у пострадавшего способом «рот-в-рот».
В результате ЧС состояние пострадавших бывает крайне тяжелым, нередко они находят¬ся в бессознательном состоянии и нуждаются в проведении неотложной реанимационной помощи. К числу основных реанимационных мероприятий относятся искусственное дыха¬ние и непрямой массаж сердца.
Искусственное дыхание. Проводится в случае остановки дыхания. Основными способа¬ми проведения искусственного дыхания являются: "рот в рот", "рот в нос", "рот в стому". Ис¬кусственное дыхание проводится путем принудительного наполнения дыхательных путей пострадавшего выдыхаемым воздухом человека, который оказывает первую помощь. Выды¬хаемый воздух содержит 16% кислорода, которого вполне достаточно для поддержания жиз¬недеятельности организма, возбуждения дыхательного центра и восстановления дыхания.
Для проведения искусственного дыхания необходимо положить пострадавшего на спи¬ну, очистить его ротовую полость от посторонних предметов, запрокинуть голову назад и приподнять подбородок, что обеспечит освобождение дыхательных путей. Далее нужно про¬делать в ткани: носовом платке, марле, салфетке отверстие диаметром 3-5 сантиметров, на¬крыть ею лицо пострадавшего таким образом, чтобы отверстие совпало с его ртом. Зажать нос пострадавшего большим и указательным пальцами, глубоко вдохнуть, плотно прижать¬ся губами к его губам, сделать сильный выдох в его рот. После подъема грудной клетки следует освободить губы пострадавшего и дать возможность воздуху выйти наружу.
Б ряде случаев приходится выдыхать воздух через нос пострадавшего. Для этого нос об¬хватывается ртом, и производится сильный выдох.
Б числе пострадавших могут оказаться люди, которые перенесли операцию на дыхатель¬ных путях, и поэтому они используют для дыхания специальную трубку - стому. Таким пост¬радавшим нужно закрыть рот и нос, а вдох делать через стому.
Количество дыхательных циклов должно составлять 10 -12 в минуту.
Способ искусственного дыхания изо рта в рот считается самым эффективным, однако су¬ществуют и другие. Искусственное дыхание можно проводить по методам, предложенным Сильвестром, Шеффером, Нильсоном, Калистовым и др., в основе которых лежат различные приемы сжатия грудном клетки. Способ искусственного дыхания выбирается в зависимости от конкретных условий и состояния пострадавшего. Проводя искусственное дыхание, необ¬ходимо ежеминутно проверять, не произошла ли остановка сердца. Если пульсации сонной артерии нет - надо немедленно начинать непрямой массаж сердца, сочетая его с искусствен¬ным дыханием.
Җавап: : Бу рәсемдә бәхетсезлеккә очраган кешегә ясалма сулыш алдыралар. Бәхетсезлеккә очраганда күп кенә очракларда кешенең гомерен саклап калу өчен аңа ясалма сулыш алдыру кулланыла.
Башта бәхетсезлеккә очраган кешенең күкрәген кысардай бөтен киемнәрен чишәргә кирәк. Әгәр кешенең авызында алынмалы ясалма тешләре булса, аларны һичшиксез алып куярга кирәк.
Ясалма сулыш алдыру алдыннан бәлагә тарган кешене аркасына яткырып, иңбашы астына киемнәрдән ясалган валик куеп ( башы мөмкин кадәр артка каратылсын ) яткыралар. Әгәр ясалма сулыш алдыру бүлмәдә ясалса, саф һава керүне тәэмин итәргә-тәрәзәләрне, форточкаларны, ишекне ачып куярга кирәк. Бүлмәгә саф һава кереп торырга тиеш.
Ясалма сулыш алдырганда авызы ябылмасын өчен тешләр арасына агач кисәге яки башка берәр каты әйбер куярга мөмкин.
Беренче ысул: Иң гади һәм һәркем эшли ала торганы бәхетсезлеккә дучар булган кешенең телен системалы тартудан гыйбарәт. Моның өчен кешене чалкан яткыралар, телен баш һәм имән бармаклар белән эләктерәләр; тел шуып ычкынмасын өчен бармакларны чиста чүпрәк, кулъяулыгы яки бинт белән урыйлар. Аннары телне ритм белән минутына чама белән 16 – 20 тапкыр тарталар. Телне сузылган (тартылган) хәлендә 2-3 секунд тоталар.
Әгәр шунда ук кеше үзлегеннән сулый башламаса, ясалма сулыш алдыруның башка ысулларына күчәргә кирәк.
Икенче ысул: “Авызны авызга куеп”. Ярдәм күрсәтүче тирән итеп сулыш ала һәм бәлагә тарган кешенең авызына марля яисә яулык аша авызын куеп сулышын чыгара. Авыруның башын тоткан кул бармаклары белән бер үк вакытта борынын да кысып тота. Бәлагә тарган кешенең күкрәге киңәеп, ул сулыш ала башлый, ә сулыш керми торганда, күкрәге кысылып, сулыш кире чыга.
Өченче ысул: “Авыздан борынга”. Бәлагә тарган кешенең теш казналары кысыл-
ган булса, һаваны борын аша кертәләр, аның ешлыгы сәламәт кеше сулышының
ешлыгына тигез булырга тиеш.
Ярдәм күрсәтүче бер кулы белән бәлагә тарган кешенең башын артка каерып тота, ә икенчесе белән авызын яба. Борыны марля яисә яулык белән каплана һәм ярдәм күрсәтүче, тирән сулап, бәлагә тарган кешенең борынына сулышын кертә. Авыруның күкрәге киңәйгәч, ярдәм күрсәтүче кулларын аның авызыннан ала – сулыш кире чыга.
Бәлагә тарган кешенең теле сулыш юлын томаламаганлыгын ясалма сулыш алдыручы тикшереп торырга тиеш.
Вопрос №11: Какие случаи и повреждения, причиненные цунами вы знаете? Как защищаться от него? Угрожает ли нам цунами? Где? Как?
Цунами - это высокие морские волны, которые образуются в результате подводного землетрясения, извержения или взрыва подводного вулкана, обвала прибрежного участка большого объема, подводного сдвига или проседания морского дна. В переводе с японского языка цунами означает «высокая волна в заливе». Япония часто страдает от цунами. В этой стране волны высотой 7-8 метров регистрируются каждые 15 лет, волны высотой 30 метров и более отмечены 4 раза за последние 1500 лет.
В океане волны цунами достигают длины 150-300 км. Их высота составляет около 5 метров. С большей скоростью ( до 100 км/час) они устремляются к берегу. Попадая на мелководье у берега, волна теряет скорость и одновременно стремительно увеличивает высоту. Конечная высота волны зависит от рельефа и контура берега. В узкие заливы и долины рек волна идет уже стеной высотой более 30 м и более. Как правило, в океане образуется одновременно несколько волн цунами. Самая высокая волна находится в первой десятке волн.
В России волны цунами чаще всего выходят в районе Камчатки, Курильских островов, Сахалина. Самая высокая морская волна обрушилась в 1737 году на полуостров Камчатка у мыса Лопатка. Её высота составила 70 метров. По словам очевидца, «последовали волны ужасного и несравненного трясения, потом взвилась вода на берег выше сажен 30, которая ни мало не стояв, сбежала в море. От сего наводнения тамошние жители совсем разорились, а многие бедственно скончали свой живот».
Сильное цунами обрушилось осенью 1962 г. на Курильские острова. Серьезно пострадал город Северо-Курильск. Погибло несколько тысяч человек.
При угрозе цунами для эвакуации населения иногда остается 20-30 минут. Поэтому все должны действовать быстро и грамотно. К порождающим факторам цунами относятся ударная волна, затопление, размытие.
Полезные советы :
Если ваш дом попадает в зону затопления , то необходимо : •
внимательно прослушать информацию, принять к сведению и выполнить все требования паводковой комиссии и служб спасения ; •
отключить газ, электричество и воду; •
погасить огонь в горящих печах ; •
ценные вещи и мебель перенести на верхние этажи или чердак; •
закрыть окна и двери или даже забить их досками ; •
животных необходимо выпустить из помещений, а собак отвязывать; •
дрова и все предметы, способные уплыть при подъеме воды, лучше перенести в помещение ( сарай); •
из подвалов вынести все, что может испортиться от воды; •
подготовиться к эвакуации.
При быстром подъеме уровня воды надо позаботиться о защите вещей в доме и подготовиться к возможной эвакуации. •
При наличии в хозяйстве лодок, бочек ( пустых), бревен, камер ит.п. соорудить из них примитивные плавательные спасательные средства. Можно из пластиковых бутылок, надувных подушек, матрацев соорудить средства спасения. •
До прибытия помощи следует оставаться на верхних этажах, чердаках, крышах, деревьях, возвышенностях. •
Организовать подачу сигналов спасателям с помощью флагов, факелов, света фонаря или свечи. •
Самостоятельно из зоны затопления надо выбираться в крайнем случае, когда нет надежды на спасателей. •
Подготавливаться к самоспасению надо тщательно, спокойно, учитывая направление и скорость течения воды.
Если местность вам знакома и глубина воды незначительна, то можно уверенно дойти до здания, сооружения, возвышающихся над водой незатопленных участков суши. Если вы находитесь в быстрозатапливаемой зоне, то необходимо дать сигнал спасателям; если их нет, то передвигаться по воде очень медленно, желательно прощупывать глубину шестом или палкой.
В случае попадания человека в водный поток необходимо :
* удерживаться на поверхности воды;
* всеми силами стараться добраться до берега, строения или плавсредства;
* плыть по течению, экономить силы, приближаться к берегу;
* избегать водоворотов, стремнин, препятствий в воде;
* при спасении вплавь необходимо , по возможности, использовать плавающие предметы или страховочную веревку ;
* нужно снять обувь, тяжелую верхнюю одежду и спокойно плыть к берегу, к ближайшим строениям или островками и здесь ждать спасателей.
После того как сошла вода и повторения наводнения не ожидается, вернувшись домой, нужно приступить к восстановительным работам. При этом следует соблюдать требования техники безопасности. Входить в строение следует осторожно. Необходимо убедиться, что оно не пострадало и нет опасения обрушения стен или потолка, обвалов, провалов и т.п. Ни в коем случае нельзя включать электричество и зажигать огонь, так как возможен взрыв из-за утечки газа. Необходимо обеспечить просушку внутренних помещений, вещей, убрать мусор. Привести территорию и жилье в пригодное для проживания состояние.
Җавап: Цунами су астында җир тетрәүләр, шуышмалар һәм шулай ук су астында вулканнар атылу нәтиҗәсендә барлыкка килә. Җил дулкыннарыннан аермалы буларак, цунами суның бөтен катламын төптән алып өскә кадәр тулысынча үз эченә ала. Алар барлыкка килгән урыннарыннан уртача 700-800 км/сәг тизлек белән төрле якларга тарала (бу реактив самолёт тизлегенә тигез). Цунаминың дулкыннары таралу тизлеге океандагы суның тирәнле-геннән дә, яр буйларының төзелешенә дә бәйле. Ачык диңгездә цунаминың биеклеге 1 метрдан артмый, ә дулкын озынлыгы 100-200 км. Ләкин шундый дулкыннар яр буе сайлыгына килеп җиткәч, аның биеклеге тиз арта башлый һәм 40 метрга кадәр җитә. Гигант су валы, ярга ыргылып, судноларны ярга чыгарып ата, корылмаларны җимерә, ә кире чигенгәндә үз юлында очраган бөтен нәрсәне океанга юып алып китә.
Цунами – табигатьнең иң куркыныч һәлакәте. Ул җир шарының океан һәм диңгезләр буенда урнашкан өлеш-ләренә зыян сала. Иң күбе Япония, Филиппин, Индонезия,Чилим, Яңа Зиландия, Алеут һәм Гавай утраулары цyнамидан зыян күрә.
Цунами һәлакәте кичергән очракларга кайбер мисаллар: -
1703 нче елны каршылар алдыннан Япон утраулары ярларына цунаминың биек дулкыннары һөҗүме нәтиҗәсендә 100 мең кеше һаләк булган. -
1737 нче елда Камчатка ярымутрауына биеклеге 70 метрга кадәр җиткән дулкын һөҗүм иткән. -
1896 нчы елның 15 нче июнендә 30 метр биеклектәге дулкыннар Хонсю утрауына бәрү нәтиҗәсендә 30 мең кеше һаләк була һәм 20 мең йортны су юып алып китә. -
1923 нче елның 1 сентябрендә Япония өчен иң куркыныч һәлакәт була. Җир тетрәү нәтиҗәсендә барлыкка килгән, ике бик зур дулкын яр буйларына һөҗүм итеп, 143 меңләп кешене үз корбаны итә, 8 судно бата. Иң зур зыянны Ито шәһәре кичерә. -
1962 нче елда Курил утрауларына көчле цунами дулкыннары бәрү нәтиҗәсендә берничә мең кеше үлә. -
1983 нче елда көчле су асты җир тетрәүе нәтиҗәсендә Япон диңгезендә берничә цунами дулкыны барлыкка килә. 105 кеше шул исәптән укучылар төркеме дә шушы дулкыннарның корбаны була. -
1950-2000 нче еллар арасында да 70 ләп катастрофик цунами булган. Аларның күбесеннән Япония,
Филиппин, Индонезия,Чили, Яңа Зиландия, Алеут һәм Гавай утраулары цyнамидан зыян күрә. -
2004 нче елның декабрендә Көньяк – Көнчыгыш Азиядә булган цунами соңгы вакытта булган иң куркыныч табигый бәлә булып тора. Аның нәтиҗәсендә 300 меңләп кеше корбан булды. Шул ук фаҗига вакытында, Һинд океанында булган җир тетрәүләр вакытында барлыкка килгән цунамида ШРИ-Ланкада 4750, Һиндтанда 13500, Таиландта 2400 тирәсе, һ.б. кеше корбан булган. -
2006 нчы елда янәдән Индонезиянең Ява утравында су асты җир тетрәү нәтиҗәсендә 350 дән артык үлүче һәм берничә йөз хәбәрсез югалучы исәпкә алынган. 23 меңләп утрауда яшәүче кеше үз йортларын калдырып киткәннәр.
Цунамины булдырмый калу мөмкин түгел. Бары тик халыкны цунами якынлашуы турында алдан кисәтеп куярга гына була.Су астындагы тавышларны ( гидрофоннарны) тоту системасы бәреп керүче беренче дулкыннарны язып ала, аларның юнәлешен, кайдан килүен, таралу тизлеген билгели һәм яр буендагы билгеле бер пунктка кайчан килеп җитү вакытын санап чыгара. Махсус хезмәт күрсәтү органнары халыкны куркыныч янау турында кисәтә.
Тын океан буенда яшәүчеләрне цунами якынлашуы турында кисәтү оешмасы ТЦПЦ диңгездә су тирәнлеген аның үзгәрүен күзәтү өчен шундый җайланма кулланалар. Ләкин цунаминың беренче дулкыннары хасил булганнан ярга килеп җиткәнче халыкны кисәтеп һәм эвакуацияләп өйлгереп булмый. Шуңа күрә Тын океаны регионында яшәүчеләргә мәгълүматны җиткерү, цунамидан кисәтү максатыннан милли һәм региональ системалар да булдырылган. Региональ кисәтү системасы бик кыска арада җир тетрәүнең эпицентрында яшәүчеләргә сигнал бирәләр һәм сейсмик станцияләрдән алган мәгълүматны да җиткерәләр.
Яр буйларындагы агачлыклар да дулкыннарның энергиясе кимүенә сәбәпче булып тора. Кайбер илләрдә дулкынваткычлар, дамбалар һ.б. шундый саклагыч корылмалар төзеп караганнар. Ләкин табигатьнең бу афәтеннән берничек тә тулысынча сакланып булмый. Шундый, түбән урнашкан яр буйларын цунамидан саклау өчен төзелгән дулкынваткычка бер мисал. Цунамидан тулысынча саклану мөмкин түгел.
Куркыныч зонада яшәүчеләр, куркыныч янаганлыгы турында сигнал алуга; -
иң мөһим әйберләрен (документлар, акчаларын, һ.б.) алырга; -
электр энергиясе чыганакларын һәм газларны өзәргә; -
бозылырдай әйберләрне мөмкин кадәр югарырак күтәреп урнаштырырга; -
тәрәзә, форточка һәм ишекләрне ябарга; -
мал-туарларын да мөмкин кадәр югарырак урнаштырырга, бәйдәге малларны бәйдән ычкындырырга; -
шулай ук этләрне дә чылбырдан җибәрергә; -
кешеләр үзләре дә мөмкин кадәо югарырак менәргә һәм коткаручылар килгәнне көтәргә тиеш; -
яшәү урыннарын, коткаручылар килүгә өмен бөтенләй үк беткән дәвердә генә ташалап китәргә мөмкин.
Безгә монда яшәгәндә цунамидан сакланырга кирәкми, чөнки безнең яшәү урыныбыз, туган җиребез диңгез һәм океаннардан ерак урнашкан. Ә менә чит еллләргә сәяхәтләргә диңгез буйларына барырга туры килсә, алда язылганнарны белү мөһим булып тора.
Вопрос №12: Это - кто? Каковы его задачи? Приведите примеры.
Основными травмами на пожаре являются: термический ожог, удушение, отравление, раны, ушибы, переломы, нервное потрясение.
Термический ожог: это травма, которая возникает в результате воздействия на человека открытого огня (пламени), теплового излучения, соприкосновения тела с раскаленными пред¬метами, жидкостями, газами, вдыхания пламени, горячего воздуха, пара, дыма. Характерны¬ми признаками термического ожога являются: покраснение кожного покрова в местах ожога, отек, удушье, образование ожоговых волдырей, обугливание пораженного участка, ожого¬вый шок.
Различают четыре степени термического ожога.
Ожог первой степени: поражается только верхний слой кожи, она краснеет, на месте ожо¬га образуется отек, возникает боль. Лечение быстрое.
Ожог второй степени: пораженный участок увлажняется и покрывается волдырями, раз¬вивается сильная боль. Необходимо оперативное лечение.
Ожог третьей и четвертой степени: поражаются все слои кожи, мышцы, нервы, жировая клетчатка. Пораженный участок принимает восковидный оттенок, иногда обугливается. Тре¬буется срочная госпитализация.
Первая помощь при термическом ожоге. •
Прекратить действие поражающего фактора. •
Снять одежду и обувь с пораженного участка. •
Охладить место ожога водой, льдом, снегом в течение 10 минут. •
Быстро наложить сухую стерильную повязку на обожженный участок. •
Дать обильное питье. •
Обработать обожженный участок 30 - 40%-ным раствором спирта или водкой.
• Приложить к месту ожога свежий лист алоэ, мякоть тыквы, свежую тертую морковь, луковую, картофельную кашицу или синтомициновую эмульсию.
• В случае обширных ожогов пострадавшего
нужно завернуть в чистую простыню.
• В случае ожога горла человеку нужно дать выпить оливковое или растительное масло,
воду, белок сырого яйца..
•Дать болеутоляющие средства: димедрол, пенталгин, анальгин.
•При отравлении угарным газом необходимо вынести пострадавшего на свежий воздух,
освободить от тесной одежды, успокоить, при необходимости провести реанимацию.
•Вызвать скорую помощь или доставить пострадавшего в больницу.
При термическом ожоге запрещается.
•Оставлять пострадавшего в зоне действия поражающего фактора. •Отрывать прилипшие к ране одежду, грязь, посторонние предметы. •Прикасаться к поврежденному участку тела.
• Вскрыть ожоговые волдыри.
•Обрывать обгоревшие ткани.
•Наносить на пораженный участок мазь, крем, жир, лосьон.
•Оставлять на длительное время (более часа) открытым пораженный участок. •Использовать алкоголь в качестве успокаивающего и болеутоляющего средства.
В современной России задачи противопожарной безопасности ре¬шает Государственная противопожарная служба МЧС России. Б ее состав входят профессионально подготовленные пожарные, снабжен¬ные современной противопожарной техникой, материалами для ту¬шения огня, средствами защиты. Они находятся в постоянной готов¬ности, быстро выезжают на тушение пожаров и оперативно ликвиди-р}тот их. Согласно инструкции, пожарная команда должна прибыть на место пожара через 7 минут после по;гучения сигнала, а через 20 минут развернуться и приступить к его тушению.
Огнеборцы - так называют пожарных - всегда были и остаются на передовой линии борьбы с огнем. Ежегодно пожарные спасают из огня примерно 30 тысяч россиян.
Процесс тушения пожара - это трудоемкая и опасная работа. Она включает прекращени< доступа в зону горения воздуха (кислорода) и горючих материалов, интенсивное примене ние огнегасящих средств для охлаждения зоны горения. Б процессе тушения пожаров ис пользуется специальная пожарная техника и технологии.-
Большинство жилых домов, школ снабжены стеновыми пожарными шкафами с пожар¬ными кранами. В каждом шкафу должен находиться пожарный рукав длиной 10, 15 или 20 метров, ствол, две кнопки, задвижка с вентилем. В случае возникновения пожара не¬обходимо быстро присоединить шланг к крану, надеть на шланг ствол, открыть вентиль и нажать обе кнопки. Одна кнопка включает вентилятор дымоудаления, другая - водя¬ные насосы, создающие мощный напор воды. Водой сначала сбивают пламя с наруж¬ных поверхностей, а затем подают ее вовнутрь очага горения. Водой охлаждают сосед¬ние строения и людей, участвующих в тушении пожара.
Җавап: Элек-электән күп кенә янгын чыгу очракларының сәбәпчесе булып балаларның шуклыгы торган. Шуның нәтиҗәсендә ХХ гасыр башында ук балаларны пожар куркынычсызлыгы кагыйдәләренә өйрәтү проблемасы туа.
Балаларның янгын чыгу сәбәпчесе булуларына еш кына аларга ата-аналар тарафыннан игътибар, тәрбия җитмәү булып тора.
Үткән гасыр башында пожарниклар пожар куркынычсызлыгы кагыйдәләрен өйрәтү юлларын эзли башлыйлар. Пожарга каршы чараларны өйртүнең күпчелек өлеше гаиләгә, укыту йортларына һәм чиркәүләргә йөкләнә. Милиция хезмәткәрләренә дә кече яшьтәге балаларны күзәтчелек итү ( теләсә кая учак якмауларын ) йөкләнә.
Императорның Рәсәй янгын сүндерүчеләр җәмгыятенең Ригада 1910 елның июлендә үткән VI съездында “балаларны янгынга каршы эшкә өйрәтү һәм балаларның янгын сүндерүчеләр отрядын оештыру” (“потешных отрядов”) турында мәсьәлә карала. 1912 елдан бу отрядлар зур бер оешмага әверелеп җитә һәм ныгый.1926 нчы елдан “Нәни дружиначылар отряды” булып формалаша.
1957 нче елдан “ЮДПД” (“Юные друзья пожарных дружин” эшчәнлеге турында нигезләмә кабул ителгәч) отрядлары балалар арасында пожардан саклану чараларын профилактикалау, балаларның шуклыклары аркасында чыгучы янгыннарны кисәтү, янгын чыккан очракта зурларга булышу тәртибен (элемтә булдыру чараларын ), янгында зыян күргән кешеләргә беренче медицина ярдәме күрсәтү һәм эвакуацияләнгән әйберләрне саклау эшләренә өйрәнәләр.
Бу “ЮДПД” отряды әгъзасы булып 10 – 16 яшьлек теләсә кайсы яшүсмер бала керә ала. Аларның һәркайсына, профилактик чаралар үткәрү өчен, билгеле бер участок (урам, йорт) беркетелә. Алар кечкенәләр арасында һәм үзләренә билгеләнгән участокта янгынга каршы профилактик чара үткәрү бурычы йөкләнә. Шулай ук күзәтчелек итү дә аларның бурычы булып тора. Шушы отрядның эшчәнлеге программасын үзләштергәч, отрядның һәр әгъзасына таныклык бирелә. Отряд штабы отрядның эшен планлаштыра, группа-ларның һәм группа командирларының эшен оештыра һәм аларга контрольлек итә, һ.б.
Вопрос №13: Какие правила надо выполнять при работе с лошадью? При запрягании, езде или выполнении других работ?
Гужевой транспорт – повозка, в которую впрягается лошадь(лошади) – старейшее транспортное средство из числа тех, которыми пользуются люди. На таких повозках в сельской местности перевозят сельскохозяйственную продукцию, сырье и другие грузы. Гужевые повозки движутся по дороге в числе других видов транспорта и должны выполнять ПДД.
Управлять гужевой повозкой разрешается лицам не моложе 13 лет.
Риск в конном спорте связано с частыми падениями. Поэтому здесь для профилактики травм следует особое внимание уделять подбору и подготовке экипировки для катания - шлему, напульсникам, налокотникам, наколенникам.
Школьники являются виновными в возникновении 66% транспортных происшествий и травм, происшедших с ними на дорогах, 1/3 приходится на водителей и взрослых, кото¬рые сопровождали детей.
Основным видом ДТП с детьми является наезд на школьников-пешеходов (около 80%) и школьников-велосипедистов (8 - 9%). Около 80% дорожно-транспортных происшествий с детьми приходится на школьный возраст.
Среди пострадавших в уличном транспортном травматизме чаще всего оказываются школьники младших классов, в основном мальчики.
Число уличных дорожных травм резко возрастает в выходные и каникулярные дни, когда на проезжей части дороги появляется много школьников-велосипедистов и мотоциклистов. Чаще всего школьники страдают от автомобилей (39%), от мотоциклов и мопедов (37%), велосипедов (13%).
63% детей, попадающих в больницы с травмой, полученной при ДТП, - это дети, которые выбежали на проезжую часть дороги из-за стоящего транспорта.
Проблема профилактики транспортного травматизма в нашей стране является исключи¬тельно актуальной. Б ее решении принимают участие как сами школьники, так и их родите¬ли, преподаватели школ, представители исполнительных органов власти и общественных организаций, сотрудники ГИБДД. Во всех школах дети изучают Правила дорожного движе¬ния, участвуют в "Школах безопасности". В крупных городах регулярно проводятся месячни¬ки безопасности движения, в послеканикулярное время сотрудники дорожной инспекции ужесточают контроль за безопасностью на дорогах. В некоторых регионах РФ в начале сен¬тября всех водителей обязывают в любое время суток использовать автотранспортные сред¬ства только с включенным освещением.
УЛИЧНЫЙ ТРАВМАТИЗМ
УЛИЧНЫЙ травматизм включает в себя травмы, полученные школьниками на улице, в от¬крытых общественных местах, в поле, в лесу. Этот вид травматизма принято разделять на нетранспортный и связанный с транспортом. Нетранспортная уличная травма менее тяже лая, но более частая, чем транспортная уличная травма.
Большинство уличных травм - 60 - 70% школьники получают по дороге из школы домой Это связано с умственным утомлением организма после занятий и накопившейся физичес¬кой энергией школьников, которая ищет и находит выход на улице. Игры и шалости школь ников после уроков приводят к частым падениям и травмам. Объектом игр нередко станс-вятся недостроенные здания, разрушенные строения, свалки, ямы, канавы, временные стро¬ения. Здесь довольно часто расположены неустойчивые конструкции, сосредоточены строи тельные материалы, мусор, земля, котлованы. Присутствие школьников в опасных зонах спо собно привести к возникновению травмоопасной ситуации и несчастному случаю. Одной и причин несчастных случаев на улице является плохое качество дорог, несвоевременная уборка тротуаров от снега и льда.
Уличный травматизм имеет сезонный характер. Большинство случаев - до 82% зарегист¬рировано в весенне-летнем периоде, максимумы количества травм приходятся на конец мая. июнь, август, сентябрь, а также на дни новогодних праздников. Наибольшее число уличных травм возникает с 12 до 16 часов.
Җавап: : Ат җигү. -
Атны җигү өчен иң беренче йөгән киертергә, аннары атны авызлыкларга (куркынычсызлык техникасы кагыйдәсе буенча ат авызлыклангач кына аның белән идарә итәргә кирәк); -
Атны җитәкләп тәртә арасына бастырырга (ат тибүдән һәм атның аякка басуыннан сак булырга кирәк, авызлыкланмаган булса ат тешләп алырга да мөмкин); -
Камыт киертергә (камыт размерлы була, размеры туры килмәсә атның муенын кырып аңа зыян сала.Камыт киерткәндә ат башын селтәп җибәрүдән сак булырга кирәк.); -
Дуганы алып ике тәртәгә эләктерәсе; -
Чөлдерек бауын кысарга (чөлдерек бауын чорнаганда бармакларны кыстырудан сак булырга); -
Атның биленә ыңгырчак салып аны каптырмасына эләктерәсе (ыңгырчакның аелын һәм аркалыгын бәйләгән вакытта ат тибүдән сак булырга кирәк); -
Тәртәдәге аркалыкны ыңгырчак өстеннән эләктереп икенче як тәртәгә бәйләп куясы ( аркалык- тәртәләрне һәм камытны нык тоту өчен хезмәт итә. Шуңа күрә җигүле атта бару өчен аркалыкның ныклыгы ышанычлы булырга тиеш); -
Йөгәннең ике як боҗрасына эләктереп дилбегәне корасы (дилбегә- атны тоту өчен, аның белән идарә итү өчен хезмәт итә. Шуңа күрә аны яхшы, нык итеп беркетергә кирәк); -
Йөгән сабагын өскә дугага эләктереп бәйләп куярга (йөгән сабагының дөрес бәйләнеше атның башын тотуы өчен мөһим булганлыктан аны да нык итеп бәйләргә кирәк);
Һәр ат җигүче белергә тиешле кайбер киңәшләр: -
Камыт бавы өзелсә яки чөлдерек бавын тиешенчә кысмасаң тәртә төшеп
китәргә һәм ат тәртә арасыннан чыгып китәргә мөмкин; -
Аркалыгын күтәреп бәйләмәсәң атка йөк тартырга авыр була; -
Дилбегә (атның руле) ычкынса яки өзелсә ат белән идарә итеп булмый; -
Аркалыклар яхшы, нык итеп беркетелмәгән булса, үр төшкәндә арба алга китәргә мөмкин;
Җигүле ат белән эш башкарганда:җигүле арбаны (чананы) идарә итүче үзе белән юлда йөрү кагыйдәләрен белүен раслаучы таныклык йөртергә, ә арбаның (чананың) номеры булырга тиеш.
Юллар буйлап авыл хуҗалыгы товарлары ташыганда, җигүле арбага пневматик шиннар куялар һәм аны туктатып тору тормозы белән җиһазландырылырга тиеш.
Туктап торганда яки тауга менә торган арбаны туктатканда, идарә итүче арбаның туктатып тору тормозын куярга тиеш.
Тәүлекнең караңгы вакытында һәм күз күрүе җитәрлек булмаганда (томанда, кар яуганда, һ.б.) юлда барганда, җигүле арбаның алдында ак, ә артында кызыл фонарь яки яктылык кайтаргыч булырга тиеш.
Җигүле арбаны йөртүче бөтен юл дәвамында дилбегәне кулында тотарга һәм юлның транспорт үтеп йөрү өлешенең уң як кырыеннан 1 метр ераклыкта барырга тиеш. 1 м дан эчкә керү бары тик куып җитәргә һәм узып китәргә кирәк булганда гына рөхсәт ителә. Маневр ясау алдыннан җигүле арбада баручы кулы белән кисәтү сигналлары бирергә тиеш.
Җигүле арбаны йөртүчеләр чатларда борылышлар ясый ала һәм юлда йөрү кагыйдәләрен үтәп, юлның үтеп йөрү өлешендә кирегә дә борыла ала.
Туктаганда һәм туктап торганда, җигүле арбаны йөртүче юлда күзәтүсез калдырмаска тиеш.
Туктап торырга рөхсәт ителгән урыннарда җигүле арбаны йөртүче, китәргә җыенганчы, иң элек ат йөгәненең тезгенен коймага бәйләп куярга, ә арбаны туктатып тору тормозына куярга тиеш.
Җигүле арбаларда тимер юл аша бары тик юлны аркылы чыгу урыннарыннан гына чыгарга мөмкин.
Атны туару: -
Һәрвакыт ат башын селтәп бәрмәсен, тешләмәсен (авызлыксыз булса), аякка басмасын, типмәсен өчен сак эш итәргә кирәк. -
Дилбегә салдырасы; -
Аркалыкны ычкындырасы; -
Ыңгырчакны салдырасы; -
Йөгән сабагын сүтеп төшерәсе; -
Чөлдерек бауын сүтәсе; -
Дугадан тәртәләрне салдырасы (тәртә һәм араталар бәрмәсен өчен җайлап кына эшләргә кирәк); -
Камыт салдырасы; -
Сарайга кергәч кенә йөгәнне һәм авызлыкны салдырасы.
Вопрос №14: Какие неприятности могут возникнуть при тумане? Какие правила должны выполнять водители и пешеходы в таких случаях?
Состояние атмосферы, при котором она перенасыщена мельчайшими капельками воды и кристаллами льда, называется туманом.
Обязательным условием образования тумана является охлаждение переувлажненной атмосферы. Как правило, туман возникает в местах большого скопления атмосферной влаги : над водными пространствами, в городах, горах. Зачастую это происходит в утренние и вечерние часы. Туман проявляется неожиданно быстро, так же быстро он может рассеяться. Способствует быстрому рассеиванию тумана сильный ветер. Время, в течение которого стоит туман, может составлять от нескольких часов до нескольких суток, в отдельных случаях этот период составляет несколько недель.
Туман ухудшает видимость. В зависимости от его плотности она может составлять всего несколько метров. В таких условиях очень сложно, а порой и невозможно ориентироваться на местности по небесным светилам и звездам, по объектам на земле и форме рельефа. Туман искажает очертания предметов, их размеры, расстояния до них. В туман легко сбиться с маршрута. Туман парализует движение транспорта, способствует возникновению ЧС на дорогах. Густые, частые туманы вредны для здоровья, особенно опасны они для людей с сердечной и легочной недастаточностью, поскольку туман затрудняет дыхание. Туман оказывает отрицательное воздействие на психику человека, подавляет волю, способствует возникновению паники, особенно в случае потери ориентиров в природных условиях.
Особыми «капризами» отличается туман в горах. Здесь невозможно заранее предсказать время его появления, плотность , продолжительность. ОН может неожиданно расположиться над землей слоем толщиной в несколько метров, образоваться в небольшом объеме, «сесть» на вершину или перевал, надолго застелить долину.
Туман представляет дополнительные сложности, а порой и опасность во время передвижения по пересеченной местности. Он маскирует опасные участки пути, затрудняет зрительный контроль за окружающей обстановкой, способствует потере тропы (маршрута), делает малоэффективным применение световых и звуковых сигналов, способствует увлажнению одежды и охлаждению организма, затрудняет проведение поисково-спасательных работ. Во время тумана передвигаться можно только по хорошо известному и разведанному маршруту. В случае потери ориентиров и заданного направления движения необходимо остановиться, оценить реальную обстановку, дождаться рассеивания тумана, уточнить ориентиры, возобновить движение. Чрезвычайно опасно передвигаться в тумане по неизвестной местности, разбиваться на небольшие группы, совершать опрометчивые действия. В условиях плохой видимости целесообразно использовать компас для определения и уточнения маршрута.
В туманную погоду особую осторожность и внимание нужно соблюдать при переходе перекрестков, не располагаться и не устраивать игр на проезжей части дороги, воздержаться от езды на велосипеде и других транспортных средствах.
Во время тумана лучше оставаться дома, не подвергать себя опасности. Туман – источник многих ЧС на транспорте. Он становиться причиной отмены или задержки вылета авиарейсов, столкновения транспортных средств.
Ежегодно по причине тумана в России задерживаются или отменяются десятки тысяч авиарейсов.
В районе Ньюфаундлендской банки (Атланти¬ческий океан), где встречаются теплое тече¬ние Гольфстрим с холодным Лабрадорским, около 120 дней в году бывают туманными. В районе Лондона (Англия) сильные туманы бывают в период с ноября по февраль. В России самым туманным временем года является осень.
Официальной причиной многих транспортных катастроф является туман.
Җавап: : Атмосфераның суның вак кыйпылчыклары һәм боз кристаллары белән тулыландырылган халәте – томан дип атала. Томан барлыкка килүнең төп шарты булып- артык дымлыланган атмосфераның суынуы тора. Томан гадәттә иртәнге яки кичке вакытларда сулыклар өстендә, шәһәрләрдә, таулы урыннарда атмосфера дымлылыгы күбрәк тупланган урыннарда була.
Томан күзнең күрүенә комачаулык итә. Томанның тыгызлыгыннан күзнең күрүе бәйле була. Томан вакытында төсләрнең чагылышы да үзгәреп күренә: сары төс-кызгылт, ә яшел төс- саргылт булып күренә. Шуңа күрә светофорга якынайганда бик сак хәрәкәт итәргә кирәк.
Томан вакытында ориентлашу югала. Шунлыктан юлда машинада барганда алдагы машинаны узып китмәскә, ягъни обгонга чыкмаска бик нык игътибарлы булып кына хәрәкәт итәргә. Томан вакытында күзнең күрү ераклыгы 1 км дан артмый. Көчле томан вакытында ул берничә метр гына да булырга мөмкин. Шоферлар хәрәкәт итү тизлеген дә томанда күз күрү ераклыгына карап билгеләргә тиеш. Күз күрүе 10 метрдан артмаган вакытта, машина тизлеген 5 км/сәг. Тән арттырмаска кирәк. Көчле томан вакытында юлның юлның уң кырыена ( тротуар, юл кырыендагы ташларга) карап ориентлашып барырга, вакыт-вакыт сигнал биргәләп алырга һәм башкаларның сигналына җавап та биреп барырга кирәк. Шофер барганда утларын кабызып барырга, дистанцияне сакларга тиеш. Машинаның якын (ближный) утын кабызып йөрергә кирәк.
Шулай ук томан вакытында һәр әйбер үзенең сурәтләнешен югалтканлыктан алар белән ике арадагы ераклык чынлыктагыдан ике тапкыр артыграк булып күренүен исәпкә алырга тиеш.
Томанлы көннәрдә юеш һава булганлыктан, еш кына дамба кырыннан йөрергә тиешле җәяүлеләр һәм велосипедчылар машина хәрәкәт итә торган юллардан баралар һәм шуның белән юл һаләкәте корбаннары булалар. Шуңа күрә машиналар өчен юлның кырыеннан бару никадәр кыен булса да, җәяүлеләр машина юлына чыкмаска тиеш.
Вопрос №15: 15. Дать полное объяснение рисунку.
На данном рисунке показана схема образования смерча. Смерч ( торнадо ) . Это атмосферный вихрь в виде темного рукава с вертикальной изогнутой осью и воронкообразным расширением в верхней и нижней частях. Воздух вращается в смерче со средней скоростью 300 км/час против часовой стрелки и поднимается вверх по спирали, втягивая в себя различные предметы. Давление воздуха в смерче понижено. Высота рукавов может достигать 1000 -1500 метров, диаметр – от нескольких десятков над водой до сотен метров над сушей. Длина пути смерча составляет от нескольких сотен метров до десятков километров. Скорость перемещения смерча составляет 50 – 60 км/час.
Смерч зарождается в грозовом облаке и опускается на землю ( воду). Чаще всего это происходит в теплом секторе циклона перед холодным фронтом. Смерч движется в том же направлении, что и циклон. Он сопровождается грозой, дождем, градом, резким усилением ветра. На пути движения смерча разрушения неизбежны в результате удара стремительно несущегося воздуха, большой разности давления во внутренней и периферийной части смерча. Чрезвычайную опасность смерчи представляют для судов в открытом море. Смерч может поднять высоко в воздух фрагмент здания или даже само здание, автомобиль, человека. Такая «экскурсия» чрезвычайно опасна, поскольку всегда заканчивается травмами или гибелью людей.
Смерчи наблюдаются во всех районах земного шара. Чаще всего они возникают в США, Австралии, Северо-Восточной Африке.
Җавап: Бу рәсемдә өермә (смерч) сурәтләнгән. Өермә ул - атмосфераның тынгысызлыгы.
Өермә вакытында һава уртача 300 км/сәг. тизлек белән сәгать теле уңаена каршы рәвештә бөтерелә. Спираль буенча өскә бөтерелеп күтәрелүче өермә, тузан суыргыч шикелле, үзенең юлында очраган әйберләрне суырып алып, җимереп бара. Сәгатенә 50-60 км/сәг. тизлек белән хәрәкәт итүче өермә кешеләрне, терлек-туарны, автомобиль, корылмаларны күккә күтәрергә мөмкин. Сазлыклар, күлләр аша үтүче өермәнең, андагы бака, балыкларны суырып алып китеп, көче беткәч, ис-акыллары киткән кешеләр өстенә илтеп “яудыру” очраклары да булган.
Өермәдә һава басымы түбәнәя. Өермә баганасының биеклеге 1-1,5 км , диаметры су өстендә берничә дистә, коры җир өстендә берничә йөз метрга, ә өермә үтүче юл (ара) берничә йөз метрдан дистәләгән км.га кадәр җитәргә мөмкин.
Өермә яшенле яки бозлы көчле яңгырлар вакытында, аларның болытлары ярдәмендә һәм көчле җил вакытында барлыкка килә. Аннары түбән җиргә төшә. Өермә ешрак циклонның җылырак секторында, салкын каршылык якынайганда барлыкка килә һәм циклон белән бер үк юнәлештә хәрәкәт итә.
Өермә бигрәк тә диңгезләрдәге суднолар өчен хәтәр. Өермә үзенең юлында очраган бар нәрсәне зыянларга мөмкин, биналарның өлешләрен (әгәр кечерәк булса, үзен дә) күтәрергә, җимерергә мөмкин. Кешеләрнең гомере өзелү куркынычы да зур.
Өермә җир шарының барлык өлешләрендә дә күзәтелергә мөмкин. Бигрәк тә АКШ, Австралия, Төньяк-Көнчыгыш Африкада еш күзәтелә. АКШ та өермәне “торнадо” –дип тә атыйлар.
Кешелек дөньясы тарихында иң куркыныч, җимергеч өермә 1989 нчы елның 26 нчы апрелендә Бангладеш өстеннән үткән. 1300 кеше шушы өермәнең корбаны булган.
2007 нче елның 8 нче июлендә Татарстанның кайбер районнары аша узучы өермә Казанга һәм башка кайбер районнарга шактый зур зыян салды. Бигрәк тә Казанның Дәрвишләр бистәсеннән Компрессор заводы тукталышына кадәр арага зур зыян килде. Өермә зур-зур агачларны төбе-тамыры белән йолкып алып аударды. Хаттә баганаларны һәм светофорларны аударды, кешеләр арасында үлүчеләр дә булды. Дәрвишләр бистәсендәге, үзенең матурлыгы белән сокландырып торучы зифа каенлык та шушы өермәдән соң тулысынча егылып калды.
ДҮTЕНЧЕ ПАКЕТ
Примерные ответы на задания 5-6 классов
ЧЕТВЕРТЫЙ ПАКЕТ
Биредә укучылар җибәргән җаваплардан кайбер үрнәкләр бирелә. Бу җаваплар әле тулы аңлатмалар белән бирелгән дип булмый. Алар җаваплардан өзекләр генә.
Здесь предлагается выдержки из ответов некоторых команд. Их еще недостаточно считать полными ответами с комментарием.
БЕРЕНЧЕ ПАКЕТ биремнәренә җаваплар биредә
Ответы заданий ПЕРВОГО ПАКЕТА здесь
ИКЕНЧЕ ПАКЕТ биремнәренә җаваплар биредә
Ответы заданий ВТОРОГО ПАКЕТА здесь
ӨЧЕНЧЕ ПАКЕТ биремнәренә җаваплар биредә
Ответы заданий ТРЕТЬЕГО ПАКЕТА здесь
Түбәндәге рәсмедә урам чаты күрсәтелгән. Урам ул шәһәр яки авылларда торак пункт буйлап уза торган Юл. Урамнар Бер-берсе белән очрашып, кисешкән урыннарны урам чаты дип атыйлар. Кайбкр чатлар туры яки кысынкы почмак ясап кисешә һәм дүрт яклы чат хасил итә. Түбәндәге рәсемдә шушындый дүрт яклы чат суратләнгән. ( Тагын өч яклы чатлар да булла. Алар гадәттә «Т» яки «У» хәрефләренә охшап кисешә)
Ике урам яки Юл , машиналарның һәм кешеләрнең ике агымы чата очраша, аларга узып китәргә кирәк : берәүләренә турыга барырга, икенчеләренә сулга ( яисә уңга) юнәлергә кирәк Чатларда урамны җәяүлеләр дә аркылы чыга. Машиналар һәм җәяүлеләр күп булагн чатлар аеруча куркыныч. Ә түбәндәге чатта әле шуларга өстәп велосипед юлы да бар. Димәк бу чат Юл хәрәкәтендә катнашучыларның һәрберсе дә аеруча сак булырга тиеш. Урам чатларында җәяүлеләр урамны һәм юлны исән-имин аркылы чыксын өчен һәрбер участнику дорожного движения Юл кагыйдәлрен төгәл үтәүне тәэмин итәргә кирәк. На данном перекрестке нет ни светофора, ни знаков приоритета, значит это нерегулируемый перекресток. При повороте налево или направо водители обязаны уступить дорогу пешеходам, переходящим проезжую часть дороги , на которую он поворачивает, а также велосипедистам, пересекающим ее по велосипедной дорожке. Здесь мы наблюдаем грубое нарушение со стороны обеих водителей , не уступавших ни велосипедисту, ни пешеходам.
На данном перекрестке пешеходы переходят улицу по пешеходному переходу , не нарушая правил ПДД. Пешеходный переход – участок прозжей части, обозначенный знаками или разметкой ( в данном случае) и выделенный для движения пешеходов через дорогу. При отсутствии разметки ширина пешеходного перехода определяется расстоянием между знаками.
Если перед нерегулируемым пешеходным переходом остановилось или замедлило движение транспортное средство, то водители других транспортных средств, движущихся по соседним полосам, могут продолжать движение лишь убедившись, что перед указанным транспортным средством нет пешеходов.
Җавап: Бу рәсемдә ике кисешүче урам чаты күрсәтелгән. Чатта светофорлар куелмаган, юлның уң һәм сул якларында җәяүлеләр өчен сукмак күрсәтелгән. Шулай ук сул якта велосипедчылар хәрәкәте өчен дә юл барлыгын күрсәтүче сызык сызылган. Каршыда үр барлыгы бик нык игътибарлык таләп итә.
Рәсемдәге кебек очракта җәяүлеләр һәм шоферлар игътибарлы булуы тиеш. Уң яктан хәрәкәт итүче җәяүлеләр юл аркылы дөрес чыгып баралар, чөнки светофорсыз чатларда җәяүлеләр өчен сукмак булганда машина яки башка төр техника җәяүлеләргә юл бирергә тиеш. Соры машина исә поворотын яндырган булса да җәяүлеләр үткәннән соң гына борыла һәм хәрәкәт итә ала. Чөнки, сулга яки уңга борылганда, транспорт средствосын йөртүче үзе борыла торган юлның үтеп йөрү өлешен аркылы чыгып баручы җәяүлеләрне үткәреп җибәрергә тиеш.
Сул як чатта кызыл төстәге машина велосипедчылар хәрәкәте рөхсәт ителгән юлдан килүче велосипедчы чаттан үтеп киткәч яки борылып киткәч кенә поворот утын яндырган якка таба борылып хәрәкәтен дәвам итә ала.
Әгәр велосипед юлы белән төп юл кисешкәндә хәрәкәт көйләнелми торган булса, велосипедчы бу юл буйлап хәрәкәт итүче транспорт средстволарына юл бирергә тиеш.
Вопрос №2: Дать характеристику условиям дорожного движения в данной ситуации? Каким правилам должны строго придерживаться пешеходы и водители в таких случаях?
На данном рисунке изображен нерегулируемый перекресток неравнозначных дорог. Главная дорога – это дорога с твердым покрытием ( асфальто- и цементобетон, каменные материалы и тому подобное) по отношению к грунтовой, либо любая дорога по отношению к выездам с прилегающих территорий. Наличие на второстепенной дороге непосредственно перед перекрестком участка с покрытием не делает ее равной по значению с пересекаемой.
На нерегулируемых пешеходных переходах пешеходы могут выходить на проезжую часть после того, как оценят расстояние до приближающихся транспортных средств, их скорость и убедятся, что переход будет для них безопасен. При пересечении проезжей части вне пешеходного перехода пешеходы, кроме того, не должны создавать помех для движения транспортных средств. Выйдя на проезжую часть , пешеходы не должны задерживаться или останавливаться, если это не связано с обеспечением безопасности движения. Пешеходы, не успевшие закончить переход, должны остановиться на линии, разделяющий транспортные потоки противоположных направлений. Продолжать переход можно, лишь убедившись в безопасности дальнейшего движения .
На перекрестке неравнозначных дорог водитель ТС, движущегося по второстепенной дороге, должен уступить ТС, приближающимся по главной, независимо от направления их дальнейшего движения.
Җавап: Рәсемдә асфальт юл белән ташлы юл кисешкән чат сурәтләнгән. Мондый очрак-ларда өстенлек асфальт юлга бирелә, чөнки асфальт юл төп юл, ә ташлы юл икенче дәрәҗә юл булып тора. Таш юлдан килүче машина, йөк төягән булуга карамастан, кызыл жигулига юл бирергә тиеш. Ә җәяүлеләр мондый шәһәр читендәге юлларда машина юлының кырыеннан йөриләр. Юл кырыеннан йөргәндә юлдан килә торган машиналарга каршы юнәлештә барырга кирәк. Тар юлларда кара-каршы килүче машиналар еш кына читкә чыгып юл бирешәләр. Юл кырыеннан машиналарга каршы юнәлештә барганда җәяүле аны һәрвакыт күрә ала һәм читкәрәк чыгып юл бирә. Җәяүлеләр юл йөрү кагыйдәләре буенча юл аркылы чыккан вакытта беренче сулга карарга һәм юлның яртысына җиткәч уңга карарга тиешләр.Әгәр дә юл аркылы чыккан вакытта икенче якка чыгып җитүгә ышаныч булмаса, юлдан баручы техниканы үткәреп җибәрү кирәк.
Хәрәкәт көйләнелми торган урыннарда җәяүлеләр, йөреп торган транспорт чараларына комачаулык тудырмаслыкларына ышангач кына, үтеп йөрү өлешен аркылы чына алалар. Юлның, чатның үтеп йөрү өлешен турыпочмак ясап , тыныч, әммә тиз чыгарга кирәк. Чаттан читтәрәк асфальт юлны аркылы чыкканда машиналар үтеп киткәннән соң гына хәрәкәтне дәвам итәргә тиеш. Ташлы юлдан хәрәкәт итүче машина (төп юлдан килүче машина булмаганда) чатта уңга яки сулга борылганда, чаттан төп юл аркылы чыгучы җәяүлене үткәреп җибәрергә тиеш.
Вопрос №3: Какие маневры тут проводятся? Как они должны проводиться? Каким правилам должны придерживаться водители, выполняющие такие маневры? Как себя должны вести пешеходы, попавшие в такие зоны?
На левом рисунке показан безопасный способ разворота на узких дорогах с использованием прилегающей справа территории , так как выезжая на дорогу задним ходом, водитель имеет возможность не только следить за своей траекторией движения, но и полностью контролировать обстановку на полосе, на которую он въезжает. Пешеходы в данном случае должны быть предельно осторожными. При первых же признаках ( указателях поворота) они должны идти по краю обочины, или же остановиться и продолжить движение только после завершения маневра автомобиля.
Изображение на правом рисунке противоречит правилам дорожного движения и не должны использоваться ни в коем случае.
Җавап: Бу рәсемдәге маневрларны аңлау гомумән олы кешеләргә дә авыррак. Рәсемдә чат сурәтләнгәнме, әллә гаражлар яки биналар арасымы аңлау кыен. Һәм бернинди юл билгеләре дә юк. Кызыл машинаны авыл җирендә гаражга керергә тырышкан машина дип карасак булыр иде. Ләкин, рәсемдә тыелучы маневрлар ясалган. Юл йөрү кагыйдәләре буенча, кара-каршы хәрәкәт итү мөмкинлеге булган һәм беряклы хәрәкәт итү урамнарында мондый маневрлар рөхсәт ителми. Чатны ялгыш үтеп киткән очракта, кызыл машинага артка чигәргә ярамый. Мондый очракта юлны, шул үтеп киткән юнәлештә, дәвам итәргә һәм разворот рөхсәт ителгән урыннан каршы паласага чыгып килгәннән соң гына чатка кереп китәргә мөмкин. Яшел машина исә гомумән дөрес маневр ясамый. Ике очракта да машина маневр ясаганда, каршы паласага кадәр чигеп кергән. Мондый хәл булырга тиеш түгел.
Кайбер очракларда йөк төягән машиналар складларга килеп туктаганда мондый маневрлар башкарылырга мөмкин. Ләкин мондый очрак бер яклы гына хәрәкәт ителгән юлларда мөмкин.
Маневр ясау сигналы биреп килгән автомобильнең кайсы юнәлештә хәрәкәт итәчәге тәмам ачыклангач кына җәяүлеләргә урам яки чат аша чыга башларга кирәк.
Вопрос №4: Дать характеристику условиям дорожного движения в данной ситуации? Какие правила должны строго выполнять пешеходы и водители в таких случаях?
Юлның нинди хәлдә булуы хәрәкәтнең хәвефсезлегенә зур йогынты ясый.Юлда хәвеф- хәтәрсез йөрү һәм юл-транспорт вакыйгаларын булдырмау буенча вакытында чаралар күру өчен , транспорт йөртүче юлның торышы турында алдан белергә , кисәтелергә тиеш. Автомобильләр грунт юлдан, гравий һәм вак таш җәелгән юллардан барганда , аларның тәгәрмәчләре вак ташларны , балчыкны көч белән артка ташлый , алар арттан килүче транспорт средстволарына барып бәреләләр, машиналарның алгы кабина пыялаларын ваталар , пычраталар. Машина никадәр тизрәк барса , балчык, вак ташлар шулкадәр көчлерәк артка атып бәрә. Автомобиль һәм башка төрле механик средстволарны йөртүчеләрне кабина пыяласы саклый, ә бит кузов өстендәге кешеләр һәм урамнан бара тоган җәяүлеләр бернәрсә белән дә капланмаган, шуңа күрә тәгәрмәч астыннан атылган ташлар аларны яраларга һәм балчык пычратырга бик ихтимал
биредәге рәсемдә тәүлекнең караңгы вакытында юлдан баручы йөк машинасы суратләнгән. Тәүлекнең караңгы вакытында тизлекне йөк машинасына исәпләнгән максималь тизлек түгел, ә юлда күз күреме, юлның состояниесе, условия видимости, условия местности – все должно учитываться. В данном случае и водители , и пешеходы строго должны придерживаться ПДД, для предотвращения ДТП. Поскольку иногда малейшая неосторожность может привести к плачевным последствиям. Водитель должен включить и дальние ( когда нужно и ближние гони) , Ни в коем случае нельзя выходить на дорогу с неисправными фарами.
Җавап: Җәяүлеләр мондый шәһәр читендәге юлларда машина юлының кырыеннан йөрергә тиеш. Юл кырыеннан йөргәндә юлдан килә торган машиналарга каршы юнәлештә барырга кирәк. Тар юлларда кара-каршы килүче машиналар еш кына читкә чыгып юл бирешәләр. Юл кырыеннан машиналарга каршы юнәлештә барганда җәяүле аны һәрвакыт күрә ала һәм читкәрәк чыгып юл бирә.
Кайчагында шәһәр читендәге юлларны аркылы чыгарга туры килә, ә җәяүлеләр өчен чыгу урыны күрсәтелмәгән була. Бу очракта юлның һәр ике юнәлештән килүче машиналар ерактан ук күренә торган урынын сайлыйлар. Юлны аркылы чыкканда туры почмак ясап, тыныч, әмма тиз чыгарга кирәк. Чөнки шулай эшләгәндә сез куркыныч астында азрак вакыт булачаксыз.
Юлны аркылы чыкканчы, иң элек алда якынлашып килүче машина булмавына анык ышанырга кирәк.
Кискен борылышта юлны аркылы чыгарга ярамый. Бу бик куркыныч, чөнки борылыштан көтмәгәндә машина яисә башка төр транспортның килеп чыгуы мөмкин.
Юлны текә түбән төшкән яки тауга күтәрелә торган урыннарда да аркылы чыгарга ярамый; тау артыннан якынаеп килгән машинаны күрми калуың бар.
Вопрос №5: Дать пояснение к рисунку. В чем её особенность?
На данном рисунке изображен тормозной и остановочные пути. Под остановочным путем подразумевается расстояние, пройденное ТС с момента обнаружения водителем опасности до полной остановки. Остановочный путь всегда больше тормозного, так как до начала торможения ТС успевает переместиться на расстояние, зависящее от времени реакции водителя и времени срабатывания тормозного привода. Под временем реакции водителя подразумевается время с момента обнаружения опасности. В зависимости от состояния водителя и его опыта, а также сложности обстановки, в которой находится водитель, это время обычно составляет от 0,5 до 1,5 секунды.
Җавап: Бу рәсемдә автомобильнең тукталыш юлы сурәтләнгән. Юлның беренче өлешендә техника белән идарә итүче шофер газ пидаленнән уң аягын ала (чөнки шофер газ пидале һәм тормоз пидале белән дә бер үк уң аягы белән идарә итә). Икенчесе, аннан соң җайлап кына тормоз пидаленә баса башлый. Өченчесе,тормоз педаленә басканнан соң машинаның тормоз системасы эшли башлый, арткы тормоз утлары яна, арттан килүче машина яки башка төр техника шушы тормоз утларыннан карап алдыннан баручы машинаның (чөнки башка төр техниканың) туктая-чагын белә. Һәм дүртенчесендә машина тулысынча туктап бетә. Тормозга басканнан соң машинаның тукталыш юлы озынлыгын дөрес бәяләү шофер өчен бик мөһим. Әгәр инде бу араны шофер дөрес бәяләп бетермәсә, алдагы машинага яки юл аркылы чыгучы кешегә (велосипедчыга, машина яки башка төр техникага) бәрелеп фаҗига килеп чыгарга мөмкин. Шуңа күрә машиналар юлда хәрәкәт иткәндә дистанция саклап барырга тиеш.
Автомобильнең тормозлау юлы аньң хәрәкәт итү тизлегенә нык бәйле. Тизлек зуррак булган саен, тормоз юлы да оэынрак була. Тормоз юлының озынлыгы автомобильнең массасына да карыий. Мәсәлән, КАМАЗның тормозлау юлы, җигулинекенә караганда озынрак була. Тормозлау юлына һава шартлары да тәэсир итә. Юллар коры булганда машинаның тормозлау юлы 1,5 м булса, юештә 2 м, карлы — бозлы булганда — 3 тапкыр зуррак та булырга мөмкин. Тормозга баскач та, автомомбиль кисәк туктый алмый. Ул машинаның тизлек хәленә, юл өслегенә, йөртүченең реакциясенә бәйле. Куркыныч күрү белән, машина йөртүче карар кабул иткәнче һәм тормоз педаленә басып, тормоз системасы эшли башлаганчы үткән юл һәм тормоз эшли башлагач үткән юл туктау юлы дип атала.
Вопрос №6: Отчего и как произошел такой случай? Как предотвратить такие случаи? Как должны вести себя пассажиры в таких случаях?
Җавап: Биредә иң беренче юлда йөрү кагыйдәләренең 9.1 бүлегенә (пунктына таянырга кирәк. Бозлавыклы кышкы юл бигрәк тә нык игътибарлы булуны сорый. Тыелган урыннарда гомумән алдан баручы машиналарны узарга ярамый. “Обгон запрещен” билгесе булмаган очракта саклык белән генә алдагы машинаны үтәргә мөмкин. Бу рәсемдә Беренчедән автобус юлның уң як кырыннан гына түгел, ә урталыктанрак бара. Һәр машина юлның үзе бара торган юнәлешендәге өлешеннән генә барырга тиеш. Икенчедән
жигули машинасының арты тарта торганы (задний приводлы) күрсәтелгән. Арты тарта торган машинада баручы шофер кисәк кенә тормоз пидаленә басса, яки тизрәк үтеп китү максатыннан кисәгрәк газ пидаленә басса мондый очрак килеп чыгарга мөмкин.
Мондый хәлгә юлыкмас өчен беренчедән юл йөрү кагыйдәләрен һәм билгеләрен үтәргә кирәк. Автобус үз ягыннан гына барырга, ә жигули кискен хәрәкәттән сак булырга тиеш. Пассажирлар исә паникага бирелмәскә, дөбер – шатыр кубарылмаска, ә тотынырга мөмкин булган урыннанга нык итеп тотынырга һәм бәрелүдән сак булырга тиеш. Кисәк кычкырырга ярамый, чөнки бу кычкыруы белән ул шоферны каушатырга мөмкин
Вопрос №7: Возможен ли такой случай? Каким правилам должны строго придерживаться пешеходы и водители в таких случаях?
Бу рәсемдә машина йөк авырлыгы белән бер якка авышкан. Бу хәлне булдырмас өчен иң беренче йөкне кузовта дөрес итеп , күчеп йөрмәслек, машинага йөргәндә комачауламаслык итеп беркетергә кирәк. Икенчедән машина борылганда уңайлы һәм дөрес траектория ( Мөмкин кадәр уң кырга якын итеп ) борылырга тиеш. Бу очракта машина йөртүче бик тиз генә ләкин аеруча саклык белән рульне уңга алып машинаны тротуар читендә туктатырга, аварийный знакны куеп бу хәлне китереп чыгарган кимчелекләрне бетерергә, әгәр дә Инде ул аларны үзе генә төзәтә алмаса, ремонтка аеруча сак булып илтергә тиеш. Җәяүлеләр исә һәрвакыт тротуардан йөрергә тиеш. Әгәр дә Инде алар нинди дә булса сәбәпләр аркасында шушындый участокка эләккәннәр икән, алар машина йөртүчегә комачауламаска, тиз генә бу урыннан читкә чыгып торырга тиеш, чөнки алар машина йөртүче Юл бирсен дип торсалар шофер аларны таптатмыйм дип ДТП килеп чыгарга мөмкин. Хәрәкәт вакытында урыныннан кузгалу ихтималы булган йөкләр кузовка беркетелергә тиеш. Йөкнең биеклегенә карап, борылышларда машина тизлеге дөрес итеп сайлап алынырга тиеш.
Җавап: Бу рәсемдә шәһәр сурәтләнгән. Димәк машиналарның тизлекләре дә 40 -60 км /сәг. тән артмаска тиеш. Ә 40 - 60 км/сәг. тизлек белән хәрәкәт иткәндә мондый хәл килеп
чыгарга мөмкин түгел. Мондый хәл булса да машина 60 км/сәг тизлек белән килеп, тизлеген киметмәсә һәм машинадагы йөк үтә биек булган очракта гына булырга мөмкин. Машинадагы йөк үтә биек булганда аны бик нык итеп ( селкенеп урыныннан кузгалмаслык итеп) кузов кырларына беркетергә кирәк.
Мондый шартларда җәяүлеләр , тротуар өлешеннән генә йөрергә тиеш. Биек йөк төягән машина борылганда мондый хщл килеп чыкса җәяүлеләр читкә китәргә тиеш.
Вопрос №8: Какие правила должен знать и выполнять данный ребенок?
Җавап: Балалар чана шуарга барганда белергә тиешле кагыйдәләр:
Гомумән бала уенга чыгып киткәндә иң беренче эш итеп, кая һәм кемнәр белән барачагын әти-әнисенә әйтеп, рөхсәт белән чыгарга тиеш.
Шәһәрләрдә яшәүче балалар уеннар өчен махсус билгеләнгән (киртәләп
алынган) урыннарда гына уйнарга тиеш. Мондый площадкалардагы шугалаклардан
шуу өчен чана түгел, ә пласмасса сласкалар кулаерак. Авыл җирлегендә: 1.
Чана шуарга бару өчен иң беренче шуу урынын дөрес итеп сайларга кирәк: -
шуасы урынның тау итәге машина яки башка төр техника йөри торган юлга чыкмауы мөһим; -
тауның югары ноктасыннан (түбәсеннән) кар өеме ишелеп төшү куркынычы юклыгына инанырга тиеш; -
авылдан (яшәү урыныннан) читкә, еракка китмәскә. Кешеләр күз алдындарак булган урында куркынычсызрак була (Казанның Дәрвишләр бистәсендә кар астында калган балаларны коткарырга өлгерә алдылар, чөнки бу хәвефне урамга чыккан ир-ат күреп калып вакытында ярдәмчеләр килеп җитә алды. Бөгелмәдә булган фаҗигада да балаларны үлемнән коткарып калып булыр иде, әгәр тау авыл янәшәсендә генә булса).
3. Җылы итеп киенергә:
4. Таудан шуган вакытта барлык балалар да бер юлы төшмәскә, ә чиратлап төшәргә кирәк. Имгәнүдән сакланыр өчен дә һәм шулай ук андый-мондый кар өеме ишелеп төшсә дә калганнар ярдәм итә алырлык булырга тиеш. (Бөгелмә фаҗигасында да балалар барысы да бер юлы шуып төшмәгән булса да, үлемнән котылып калырга мөмкин булыр иде).
5. Чаналарны бер-берсенә тагып шуу ярамый, чөнки бу очракта шулай ук имгәнүләр булырга мөмкин.
6. Таудан чана шууып төшүчеләргә һәм тауга шуар өчен күтәрелүчеләргә аерым сукмак булырга тиеш. Шулай булмаганда шуып төшүчеләр менүчеләрне бәреп егып имгәнү килеп чыгарга мөмкин.
7. Тимер чаналар белән шууга караганда элеккеге тау шуу ысулы куркынычсызрак
булган. Нык полиэтилен капчыкларга салам тутырып, авызын яхшылап бәйләсәң
“менә!”- дигән куркынычсыз чана килеп чыга. (Без мәктәп коллективы белән күмәк тау
шуарга барганда шулай эшләдек тә һәм имгәнүчеләр дә булмады). 8.
Билгеләнгән вакытта өйләргә таралырга һәм әти-әниләрне озак кайтмый торып борчымаска.
Вопрос №9: Дать характеристику условиям дорожного движения в данной ситуации? Каким правилам должны строго придерживаться пешеходы, переходящие улицу и водители в таких случаях?
Җавап: Шәһәр урамнарында хәрәкәт көннән – көн киеренке була барган саен, һәр урам аша тоткарлыксыз мөмкин кадәр күбрәк машина үткәреп җибәрү турында кайгыртырга кирәк. Чатларда урамны җәяүлеләр дә аркылы чыга. Машиналар һәм җәяүлеләр күп булган чатларда аеруча игътибарлы булырга кирәк, чөнки бу – бик куркыныч урын. Җәяүлеләрең урам аша чыкканда хәвефсезлеген җәяүлеләр өчен җир астыннан һәм җир өстеннән аркылы чыгу урыны тәэмин итә. Һәм бу рәсемдә юлларда җәяүлеләр өчен җир астыннан юлны аркылы чыгу урыны күрсәтелгән.
Мондый очракларда машиналар юл хәрәкәтендәге башка билгеләргә нигезләнеп хәрәкәт итәргә тиеш. Шулай да җәчүлеләр өчен җир асты юлы булган җирләрдән саграк үтәргә кирәк, юл кагыйдәсен бозып җир асты аша чыкмаучылар булырга да мөмкин.
Аеруча сукыр кешеләр җир асты аша чыкмыйча өстән генә чыгарга да мөмкин. Сукыр җәяүлеләргә һәрвакыт юл бирелергә тиеш.
Вопрос №10: Что тут происходит? Дайте полное разъяснение к данной ситуации.
На данном рисунке изображено оказание первой доврачебной помощи при повреждении дыхательных путей, отсутствии дыхания по той или иной причине у пострадавшего способом «рот-в-рот».
В результате ЧС состояние пострадавших бывает крайне тяжелым, нередко они находят¬ся в бессознательном состоянии и нуждаются в проведении неотложной реанимационной помощи. К числу основных реанимационных мероприятий относятся искусственное дыха¬ние и непрямой массаж сердца.
Искусственное дыхание. Проводится в случае остановки дыхания. Основными способа¬ми проведения искусственного дыхания являются: "рот в рот", "рот в нос", "рот в стому". Ис¬кусственное дыхание проводится путем принудительного наполнения дыхательных путей пострадавшего выдыхаемым воздухом человека, который оказывает первую помощь. Выды¬хаемый воздух содержит 16% кислорода, которого вполне достаточно для поддержания жиз¬недеятельности организма, возбуждения дыхательного центра и восстановления дыхания.
Для проведения искусственного дыхания необходимо положить пострадавшего на спи¬ну, очистить его ротовую полость от посторонних предметов, запрокинуть голову назад и приподнять подбородок, что обеспечит освобождение дыхательных путей. Далее нужно про¬делать в ткани: носовом платке, марле, салфетке отверстие диаметром 3-5 сантиметров, на¬крыть ею лицо пострадавшего таким образом, чтобы отверстие совпало с его ртом. Зажать нос пострадавшего большим и указательным пальцами, глубоко вдохнуть, плотно прижать¬ся губами к его губам, сделать сильный выдох в его рот. После подъема грудной клетки следует освободить губы пострадавшего и дать возможность воздуху выйти наружу.
Б ряде случаев приходится выдыхать воздух через нос пострадавшего. Для этого нос об¬хватывается ртом, и производится сильный выдох.
Б числе пострадавших могут оказаться люди, которые перенесли операцию на дыхатель¬ных путях, и поэтому они используют для дыхания специальную трубку - стому. Таким пост¬радавшим нужно закрыть рот и нос, а вдох делать через стому.
Количество дыхательных циклов должно составлять 10 -12 в минуту.
Способ искусственного дыхания изо рта в рот считается самым эффективным, однако су¬ществуют и другие. Искусственное дыхание можно проводить по методам, предложенным Сильвестром, Шеффером, Нильсоном, Калистовым и др., в основе которых лежат различные приемы сжатия грудном клетки. Способ искусственного дыхания выбирается в зависимости от конкретных условий и состояния пострадавшего. Проводя искусственное дыхание, необ¬ходимо ежеминутно проверять, не произошла ли остановка сердца. Если пульсации сонной артерии нет - надо немедленно начинать непрямой массаж сердца, сочетая его с искусствен¬ным дыханием.
Җавап: : Бу рәсемдә бәхетсезлеккә очраган кешегә ясалма сулыш алдыралар. Бәхетсезлеккә очраганда күп кенә очракларда кешенең гомерен саклап калу өчен аңа ясалма сулыш алдыру кулланыла.
Башта бәхетсезлеккә очраган кешенең күкрәген кысардай бөтен киемнәрен чишәргә кирәк. Әгәр кешенең авызында алынмалы ясалма тешләре булса, аларны һичшиксез алып куярга кирәк.
Ясалма сулыш алдыру алдыннан бәлагә тарган кешене аркасына яткырып, иңбашы астына киемнәрдән ясалган валик куеп ( башы мөмкин кадәр артка каратылсын ) яткыралар. Әгәр ясалма сулыш алдыру бүлмәдә ясалса, саф һава керүне тәэмин итәргә-тәрәзәләрне, форточкаларны, ишекне ачып куярга кирәк. Бүлмәгә саф һава кереп торырга тиеш.
Ясалма сулыш алдырганда авызы ябылмасын өчен тешләр арасына агач кисәге яки башка берәр каты әйбер куярга мөмкин.
Беренче ысул: Иң гади һәм һәркем эшли ала торганы бәхетсезлеккә дучар булган кешенең телен системалы тартудан гыйбарәт. Моның өчен кешене чалкан яткыралар, телен баш һәм имән бармаклар белән эләктерәләр; тел шуып ычкынмасын өчен бармакларны чиста чүпрәк, кулъяулыгы яки бинт белән урыйлар. Аннары телне ритм белән минутына чама белән 16 – 20 тапкыр тарталар. Телне сузылган (тартылган) хәлендә 2-3 секунд тоталар.
Әгәр шунда ук кеше үзлегеннән сулый башламаса, ясалма сулыш алдыруның башка ысулларына күчәргә кирәк.
Икенче ысул: “Авызны авызга куеп”. Ярдәм күрсәтүче тирән итеп сулыш ала һәм бәлагә тарган кешенең авызына марля яисә яулык аша авызын куеп сулышын чыгара. Авыруның башын тоткан кул бармаклары белән бер үк вакытта борынын да кысып тота. Бәлагә тарган кешенең күкрәге киңәеп, ул сулыш ала башлый, ә сулыш керми торганда, күкрәге кысылып, сулыш кире чыга.
Өченче ысул: “Авыздан борынга”. Бәлагә тарган кешенең теш казналары кысыл-
ган булса, һаваны борын аша кертәләр, аның ешлыгы сәламәт кеше сулышының
ешлыгына тигез булырга тиеш.
Ярдәм күрсәтүче бер кулы белән бәлагә тарган кешенең башын артка каерып тота, ә икенчесе белән авызын яба. Борыны марля яисә яулык белән каплана һәм ярдәм күрсәтүче, тирән сулап, бәлагә тарган кешенең борынына сулышын кертә. Авыруның күкрәге киңәйгәч, ярдәм күрсәтүче кулларын аның авызыннан ала – сулыш кире чыга.
Бәлагә тарган кешенең теле сулыш юлын томаламаганлыгын ясалма сулыш алдыручы тикшереп торырга тиеш.
Вопрос №11: Какие случаи и повреждения, причиненные цунами вы знаете? Как защищаться от него? Угрожает ли нам цунами? Где? Как?
Цунами - это высокие морские волны, которые образуются в результате подводного землетрясения, извержения или взрыва подводного вулкана, обвала прибрежного участка большого объема, подводного сдвига или проседания морского дна. В переводе с японского языка цунами означает «высокая волна в заливе». Япония часто страдает от цунами. В этой стране волны высотой 7-8 метров регистрируются каждые 15 лет, волны высотой 30 метров и более отмечены 4 раза за последние 1500 лет.
В океане волны цунами достигают длины 150-300 км. Их высота составляет около 5 метров. С большей скоростью ( до 100 км/час) они устремляются к берегу. Попадая на мелководье у берега, волна теряет скорость и одновременно стремительно увеличивает высоту. Конечная высота волны зависит от рельефа и контура берега. В узкие заливы и долины рек волна идет уже стеной высотой более 30 м и более. Как правило, в океане образуется одновременно несколько волн цунами. Самая высокая волна находится в первой десятке волн.
В России волны цунами чаще всего выходят в районе Камчатки, Курильских островов, Сахалина. Самая высокая морская волна обрушилась в 1737 году на полуостров Камчатка у мыса Лопатка. Её высота составила 70 метров. По словам очевидца, «последовали волны ужасного и несравненного трясения, потом взвилась вода на берег выше сажен 30, которая ни мало не стояв, сбежала в море. От сего наводнения тамошние жители совсем разорились, а многие бедственно скончали свой живот».
Сильное цунами обрушилось осенью 1962 г. на Курильские острова. Серьезно пострадал город Северо-Курильск. Погибло несколько тысяч человек.
При угрозе цунами для эвакуации населения иногда остается 20-30 минут. Поэтому все должны действовать быстро и грамотно. К порождающим факторам цунами относятся ударная волна, затопление, размытие.
Полезные советы :
Если ваш дом попадает в зону затопления , то необходимо : •
внимательно прослушать информацию, принять к сведению и выполнить все требования паводковой комиссии и служб спасения ; •
отключить газ, электричество и воду; •
погасить огонь в горящих печах ; •
ценные вещи и мебель перенести на верхние этажи или чердак; •
закрыть окна и двери или даже забить их досками ; •
животных необходимо выпустить из помещений, а собак отвязывать; •
дрова и все предметы, способные уплыть при подъеме воды, лучше перенести в помещение ( сарай); •
из подвалов вынести все, что может испортиться от воды; •
подготовиться к эвакуации.
При быстром подъеме уровня воды надо позаботиться о защите вещей в доме и подготовиться к возможной эвакуации. •
При наличии в хозяйстве лодок, бочек ( пустых), бревен, камер ит.п. соорудить из них примитивные плавательные спасательные средства. Можно из пластиковых бутылок, надувных подушек, матрацев соорудить средства спасения. •
До прибытия помощи следует оставаться на верхних этажах, чердаках, крышах, деревьях, возвышенностях. •
Организовать подачу сигналов спасателям с помощью флагов, факелов, света фонаря или свечи. •
Самостоятельно из зоны затопления надо выбираться в крайнем случае, когда нет надежды на спасателей. •
Подготавливаться к самоспасению надо тщательно, спокойно, учитывая направление и скорость течения воды.
Если местность вам знакома и глубина воды незначительна, то можно уверенно дойти до здания, сооружения, возвышающихся над водой незатопленных участков суши. Если вы находитесь в быстрозатапливаемой зоне, то необходимо дать сигнал спасателям; если их нет, то передвигаться по воде очень медленно, желательно прощупывать глубину шестом или палкой.
В случае попадания человека в водный поток необходимо :
* удерживаться на поверхности воды;
* всеми силами стараться добраться до берега, строения или плавсредства;
* плыть по течению, экономить силы, приближаться к берегу;
* избегать водоворотов, стремнин, препятствий в воде;
* при спасении вплавь необходимо , по возможности, использовать плавающие предметы или страховочную веревку ;
* нужно снять обувь, тяжелую верхнюю одежду и спокойно плыть к берегу, к ближайшим строениям или островками и здесь ждать спасателей.
После того как сошла вода и повторения наводнения не ожидается, вернувшись домой, нужно приступить к восстановительным работам. При этом следует соблюдать требования техники безопасности. Входить в строение следует осторожно. Необходимо убедиться, что оно не пострадало и нет опасения обрушения стен или потолка, обвалов, провалов и т.п. Ни в коем случае нельзя включать электричество и зажигать огонь, так как возможен взрыв из-за утечки газа. Необходимо обеспечить просушку внутренних помещений, вещей, убрать мусор. Привести территорию и жилье в пригодное для проживания состояние.
Җавап: Цунами су астында җир тетрәүләр, шуышмалар һәм шулай ук су астында вулканнар атылу нәтиҗәсендә барлыкка килә. Җил дулкыннарыннан аермалы буларак, цунами суның бөтен катламын төптән алып өскә кадәр тулысынча үз эченә ала. Алар барлыкка килгән урыннарыннан уртача 700-800 км/сәг тизлек белән төрле якларга тарала (бу реактив самолёт тизлегенә тигез). Цунаминың дулкыннары таралу тизлеге океандагы суның тирәнле-геннән дә, яр буйларының төзелешенә дә бәйле. Ачык диңгездә цунаминың биеклеге 1 метрдан артмый, ә дулкын озынлыгы 100-200 км. Ләкин шундый дулкыннар яр буе сайлыгына килеп җиткәч, аның биеклеге тиз арта башлый һәм 40 метрга кадәр җитә. Гигант су валы, ярга ыргылып, судноларны ярга чыгарып ата, корылмаларны җимерә, ә кире чигенгәндә үз юлында очраган бөтен нәрсәне океанга юып алып китә.
Цунами – табигатьнең иң куркыныч һәлакәте. Ул җир шарының океан һәм диңгезләр буенда урнашкан өлеш-ләренә зыян сала. Иң күбе Япония, Филиппин, Индонезия,Чилим, Яңа Зиландия, Алеут һәм Гавай утраулары цyнамидан зыян күрә.
Цунами һәлакәте кичергән очракларга кайбер мисаллар: -
1703 нче елны каршылар алдыннан Япон утраулары ярларына цунаминың биек дулкыннары һөҗүме нәтиҗәсендә 100 мең кеше һаләк булган. -
1737 нче елда Камчатка ярымутрауына биеклеге 70 метрга кадәр җиткән дулкын һөҗүм иткән. -
1896 нчы елның 15 нче июнендә 30 метр биеклектәге дулкыннар Хонсю утрауына бәрү нәтиҗәсендә 30 мең кеше һаләк була һәм 20 мең йортны су юып алып китә. -
1923 нче елның 1 сентябрендә Япония өчен иң куркыныч һәлакәт була. Җир тетрәү нәтиҗәсендә барлыкка килгән, ике бик зур дулкын яр буйларына һөҗүм итеп, 143 меңләп кешене үз корбаны итә, 8 судно бата. Иң зур зыянны Ито шәһәре кичерә. -
1962 нче елда Курил утрауларына көчле цунами дулкыннары бәрү нәтиҗәсендә берничә мең кеше үлә. -
1983 нче елда көчле су асты җир тетрәүе нәтиҗәсендә Япон диңгезендә берничә цунами дулкыны барлыкка килә. 105 кеше шул исәптән укучылар төркеме дә шушы дулкыннарның корбаны була. -
1950-2000 нче еллар арасында да 70 ләп катастрофик цунами булган. Аларның күбесеннән Япония,
Филиппин, Индонезия,Чили, Яңа Зиландия, Алеут һәм Гавай утраулары цyнамидан зыян күрә. -
2004 нче елның декабрендә Көньяк – Көнчыгыш Азиядә булган цунами соңгы вакытта булган иң куркыныч табигый бәлә булып тора. Аның нәтиҗәсендә 300 меңләп кеше корбан булды. Шул ук фаҗига вакытында, Һинд океанында булган җир тетрәүләр вакытында барлыкка килгән цунамида ШРИ-Ланкада 4750, Һиндтанда 13500, Таиландта 2400 тирәсе, һ.б. кеше корбан булган. -
2006 нчы елда янәдән Индонезиянең Ява утравында су асты җир тетрәү нәтиҗәсендә 350 дән артык үлүче һәм берничә йөз хәбәрсез югалучы исәпкә алынган. 23 меңләп утрауда яшәүче кеше үз йортларын калдырып киткәннәр.
Цунамины булдырмый калу мөмкин түгел. Бары тик халыкны цунами якынлашуы турында алдан кисәтеп куярга гына була.Су астындагы тавышларны ( гидрофоннарны) тоту системасы бәреп керүче беренче дулкыннарны язып ала, аларның юнәлешен, кайдан килүен, таралу тизлеген билгели һәм яр буендагы билгеле бер пунктка кайчан килеп җитү вакытын санап чыгара. Махсус хезмәт күрсәтү органнары халыкны куркыныч янау турында кисәтә.
Тын океан буенда яшәүчеләрне цунами якынлашуы турында кисәтү оешмасы ТЦПЦ диңгездә су тирәнлеген аның үзгәрүен күзәтү өчен шундый җайланма кулланалар. Ләкин цунаминың беренче дулкыннары хасил булганнан ярга килеп җиткәнче халыкны кисәтеп һәм эвакуацияләп өйлгереп булмый. Шуңа күрә Тын океаны регионында яшәүчеләргә мәгълүматны җиткерү, цунамидан кисәтү максатыннан милли һәм региональ системалар да булдырылган. Региональ кисәтү системасы бик кыска арада җир тетрәүнең эпицентрында яшәүчеләргә сигнал бирәләр һәм сейсмик станцияләрдән алган мәгълүматны да җиткерәләр.
Яр буйларындагы агачлыклар да дулкыннарның энергиясе кимүенә сәбәпче булып тора. Кайбер илләрдә дулкынваткычлар, дамбалар һ.б. шундый саклагыч корылмалар төзеп караганнар. Ләкин табигатьнең бу афәтеннән берничек тә тулысынча сакланып булмый. Шундый, түбән урнашкан яр буйларын цунамидан саклау өчен төзелгән дулкынваткычка бер мисал. Цунамидан тулысынча саклану мөмкин түгел.
Куркыныч зонада яшәүчеләр, куркыныч янаганлыгы турында сигнал алуга; -
иң мөһим әйберләрен (документлар, акчаларын, һ.б.) алырга; -
электр энергиясе чыганакларын һәм газларны өзәргә; -
бозылырдай әйберләрне мөмкин кадәр югарырак күтәреп урнаштырырга; -
тәрәзә, форточка һәм ишекләрне ябарга; -
мал-туарларын да мөмкин кадәр югарырак урнаштырырга, бәйдәге малларны бәйдән ычкындырырга; -
шулай ук этләрне дә чылбырдан җибәрергә; -
кешеләр үзләре дә мөмкин кадәо югарырак менәргә һәм коткаручылар килгәнне көтәргә тиеш; -
яшәү урыннарын, коткаручылар килүгә өмен бөтенләй үк беткән дәвердә генә ташалап китәргә мөмкин.
Безгә монда яшәгәндә цунамидан сакланырга кирәкми, чөнки безнең яшәү урыныбыз, туган җиребез диңгез һәм океаннардан ерак урнашкан. Ә менә чит еллләргә сәяхәтләргә диңгез буйларына барырга туры килсә, алда язылганнарны белү мөһим булып тора.
Вопрос №12: Это - кто? Каковы его задачи? Приведите примеры.
Основными травмами на пожаре являются: термический ожог, удушение, отравление, раны, ушибы, переломы, нервное потрясение.
Термический ожог: это травма, которая возникает в результате воздействия на человека открытого огня (пламени), теплового излучения, соприкосновения тела с раскаленными пред¬метами, жидкостями, газами, вдыхания пламени, горячего воздуха, пара, дыма. Характерны¬ми признаками термического ожога являются: покраснение кожного покрова в местах ожога, отек, удушье, образование ожоговых волдырей, обугливание пораженного участка, ожого¬вый шок.
Различают четыре степени термического ожога.
Ожог первой степени: поражается только верхний слой кожи, она краснеет, на месте ожо¬га образуется отек, возникает боль. Лечение быстрое.
Ожог второй степени: пораженный участок увлажняется и покрывается волдырями, раз¬вивается сильная боль. Необходимо оперативное лечение.
Ожог третьей и четвертой степени: поражаются все слои кожи, мышцы, нервы, жировая клетчатка. Пораженный участок принимает восковидный оттенок, иногда обугливается. Тре¬буется срочная госпитализация.
Первая помощь при термическом ожоге. •
Прекратить действие поражающего фактора. •
Снять одежду и обувь с пораженного участка. •
Охладить место ожога водой, льдом, снегом в течение 10 минут. •
Быстро наложить сухую стерильную повязку на обожженный участок. •
Дать обильное питье. •
Обработать обожженный участок 30 - 40%-ным раствором спирта или водкой.
• Приложить к месту ожога свежий лист алоэ, мякоть тыквы, свежую тертую морковь, луковую, картофельную кашицу или синтомициновую эмульсию.
• В случае обширных ожогов пострадавшего
нужно завернуть в чистую простыню.
• В случае ожога горла человеку нужно дать выпить оливковое или растительное масло,
воду, белок сырого яйца..
•Дать болеутоляющие средства: димедрол, пенталгин, анальгин.
•При отравлении угарным газом необходимо вынести пострадавшего на свежий воздух,
освободить от тесной одежды, успокоить, при необходимости провести реанимацию.
•Вызвать скорую помощь или доставить пострадавшего в больницу.
При термическом ожоге запрещается.
•Оставлять пострадавшего в зоне действия поражающего фактора. •Отрывать прилипшие к ране одежду, грязь, посторонние предметы. •Прикасаться к поврежденному участку тела.
• Вскрыть ожоговые волдыри.
•Обрывать обгоревшие ткани.
•Наносить на пораженный участок мазь, крем, жир, лосьон.
•Оставлять на длительное время (более часа) открытым пораженный участок. •Использовать алкоголь в качестве успокаивающего и болеутоляющего средства.
В современной России задачи противопожарной безопасности ре¬шает Государственная противопожарная служба МЧС России. Б ее состав входят профессионально подготовленные пожарные, снабжен¬ные современной противопожарной техникой, материалами для ту¬шения огня, средствами защиты. Они находятся в постоянной готов¬ности, быстро выезжают на тушение пожаров и оперативно ликвиди-р}тот их. Согласно инструкции, пожарная команда должна прибыть на место пожара через 7 минут после по;гучения сигнала, а через 20 минут развернуться и приступить к его тушению.
Огнеборцы - так называют пожарных - всегда были и остаются на передовой линии борьбы с огнем. Ежегодно пожарные спасают из огня примерно 30 тысяч россиян.
Процесс тушения пожара - это трудоемкая и опасная работа. Она включает прекращени< доступа в зону горения воздуха (кислорода) и горючих материалов, интенсивное примене ние огнегасящих средств для охлаждения зоны горения. Б процессе тушения пожаров ис пользуется специальная пожарная техника и технологии.-
Большинство жилых домов, школ снабжены стеновыми пожарными шкафами с пожар¬ными кранами. В каждом шкафу должен находиться пожарный рукав длиной 10, 15 или 20 метров, ствол, две кнопки, задвижка с вентилем. В случае возникновения пожара не¬обходимо быстро присоединить шланг к крану, надеть на шланг ствол, открыть вентиль и нажать обе кнопки. Одна кнопка включает вентилятор дымоудаления, другая - водя¬ные насосы, создающие мощный напор воды. Водой сначала сбивают пламя с наруж¬ных поверхностей, а затем подают ее вовнутрь очага горения. Водой охлаждают сосед¬ние строения и людей, участвующих в тушении пожара.
Җавап: Элек-электән күп кенә янгын чыгу очракларының сәбәпчесе булып балаларның шуклыгы торган. Шуның нәтиҗәсендә ХХ гасыр башында ук балаларны пожар куркынычсызлыгы кагыйдәләренә өйрәтү проблемасы туа.
Балаларның янгын чыгу сәбәпчесе булуларына еш кына аларга ата-аналар тарафыннан игътибар, тәрбия җитмәү булып тора.
Үткән гасыр башында пожарниклар пожар куркынычсызлыгы кагыйдәләрен өйрәтү юлларын эзли башлыйлар. Пожарга каршы чараларны өйртүнең күпчелек өлеше гаиләгә, укыту йортларына һәм чиркәүләргә йөкләнә. Милиция хезмәткәрләренә дә кече яшьтәге балаларны күзәтчелек итү ( теләсә кая учак якмауларын ) йөкләнә.
Императорның Рәсәй янгын сүндерүчеләр җәмгыятенең Ригада 1910 елның июлендә үткән VI съездында “балаларны янгынга каршы эшкә өйрәтү һәм балаларның янгын сүндерүчеләр отрядын оештыру” (“потешных отрядов”) турында мәсьәлә карала. 1912 елдан бу отрядлар зур бер оешмага әверелеп җитә һәм ныгый.1926 нчы елдан “Нәни дружиначылар отряды” булып формалаша.
1957 нче елдан “ЮДПД” (“Юные друзья пожарных дружин” эшчәнлеге турында нигезләмә кабул ителгәч) отрядлары балалар арасында пожардан саклану чараларын профилактикалау, балаларның шуклыклары аркасында чыгучы янгыннарны кисәтү, янгын чыккан очракта зурларга булышу тәртибен (элемтә булдыру чараларын ), янгында зыян күргән кешеләргә беренче медицина ярдәме күрсәтү һәм эвакуацияләнгән әйберләрне саклау эшләренә өйрәнәләр.
Бу “ЮДПД” отряды әгъзасы булып 10 – 16 яшьлек теләсә кайсы яшүсмер бала керә ала. Аларның һәркайсына, профилактик чаралар үткәрү өчен, билгеле бер участок (урам, йорт) беркетелә. Алар кечкенәләр арасында һәм үзләренә билгеләнгән участокта янгынга каршы профилактик чара үткәрү бурычы йөкләнә. Шулай ук күзәтчелек итү дә аларның бурычы булып тора. Шушы отрядның эшчәнлеге программасын үзләштергәч, отрядның һәр әгъзасына таныклык бирелә. Отряд штабы отрядның эшен планлаштыра, группа-ларның һәм группа командирларының эшен оештыра һәм аларга контрольлек итә, һ.б.
Вопрос №13: Какие правила надо выполнять при работе с лошадью? При запрягании, езде или выполнении других работ?
Гужевой транспорт – повозка, в которую впрягается лошадь(лошади) – старейшее транспортное средство из числа тех, которыми пользуются люди. На таких повозках в сельской местности перевозят сельскохозяйственную продукцию, сырье и другие грузы. Гужевые повозки движутся по дороге в числе других видов транспорта и должны выполнять ПДД.
Управлять гужевой повозкой разрешается лицам не моложе 13 лет.
Риск в конном спорте связано с частыми падениями. Поэтому здесь для профилактики травм следует особое внимание уделять подбору и подготовке экипировки для катания - шлему, напульсникам, налокотникам, наколенникам.
Школьники являются виновными в возникновении 66% транспортных происшествий и травм, происшедших с ними на дорогах, 1/3 приходится на водителей и взрослых, кото¬рые сопровождали детей.
Основным видом ДТП с детьми является наезд на школьников-пешеходов (около 80%) и школьников-велосипедистов (8 - 9%). Около 80% дорожно-транспортных происшествий с детьми приходится на школьный возраст.
Среди пострадавших в уличном транспортном травматизме чаще всего оказываются школьники младших классов, в основном мальчики.
Число уличных дорожных травм резко возрастает в выходные и каникулярные дни, когда на проезжей части дороги появляется много школьников-велосипедистов и мотоциклистов. Чаще всего школьники страдают от автомобилей (39%), от мотоциклов и мопедов (37%), велосипедов (13%).
63% детей, попадающих в больницы с травмой, полученной при ДТП, - это дети, которые выбежали на проезжую часть дороги из-за стоящего транспорта.
Проблема профилактики транспортного травматизма в нашей стране является исключи¬тельно актуальной. Б ее решении принимают участие как сами школьники, так и их родите¬ли, преподаватели школ, представители исполнительных органов власти и общественных организаций, сотрудники ГИБДД. Во всех школах дети изучают Правила дорожного движе¬ния, участвуют в "Школах безопасности". В крупных городах регулярно проводятся месячни¬ки безопасности движения, в послеканикулярное время сотрудники дорожной инспекции ужесточают контроль за безопасностью на дорогах. В некоторых регионах РФ в начале сен¬тября всех водителей обязывают в любое время суток использовать автотранспортные сред¬ства только с включенным освещением.
УЛИЧНЫЙ ТРАВМАТИЗМ
УЛИЧНЫЙ травматизм включает в себя травмы, полученные школьниками на улице, в от¬крытых общественных местах, в поле, в лесу. Этот вид травматизма принято разделять на нетранспортный и связанный с транспортом. Нетранспортная уличная травма менее тяже лая, но более частая, чем транспортная уличная травма.
Большинство уличных травм - 60 - 70% школьники получают по дороге из школы домой Это связано с умственным утомлением организма после занятий и накопившейся физичес¬кой энергией школьников, которая ищет и находит выход на улице. Игры и шалости школь ников после уроков приводят к частым падениям и травмам. Объектом игр нередко станс-вятся недостроенные здания, разрушенные строения, свалки, ямы, канавы, временные стро¬ения. Здесь довольно часто расположены неустойчивые конструкции, сосредоточены строи тельные материалы, мусор, земля, котлованы. Присутствие школьников в опасных зонах спо собно привести к возникновению травмоопасной ситуации и несчастному случаю. Одной и причин несчастных случаев на улице является плохое качество дорог, несвоевременная уборка тротуаров от снега и льда.
Уличный травматизм имеет сезонный характер. Большинство случаев - до 82% зарегист¬рировано в весенне-летнем периоде, максимумы количества травм приходятся на конец мая. июнь, август, сентябрь, а также на дни новогодних праздников. Наибольшее число уличных травм возникает с 12 до 16 часов.
Җавап: : Ат җигү. -
Атны җигү өчен иң беренче йөгән киертергә, аннары атны авызлыкларга (куркынычсызлык техникасы кагыйдәсе буенча ат авызлыклангач кына аның белән идарә итәргә кирәк); -
Атны җитәкләп тәртә арасына бастырырга (ат тибүдән һәм атның аякка басуыннан сак булырга кирәк, авызлыкланмаган булса ат тешләп алырга да мөмкин); -
Камыт киертергә (камыт размерлы була, размеры туры килмәсә атның муенын кырып аңа зыян сала.Камыт киерткәндә ат башын селтәп җибәрүдән сак булырга кирәк.); -
Дуганы алып ике тәртәгә эләктерәсе; -
Чөлдерек бауын кысарга (чөлдерек бауын чорнаганда бармакларны кыстырудан сак булырга); -
Атның биленә ыңгырчак салып аны каптырмасына эләктерәсе (ыңгырчакның аелын һәм аркалыгын бәйләгән вакытта ат тибүдән сак булырга кирәк); -
Тәртәдәге аркалыкны ыңгырчак өстеннән эләктереп икенче як тәртәгә бәйләп куясы ( аркалык- тәртәләрне һәм камытны нык тоту өчен хезмәт итә. Шуңа күрә җигүле атта бару өчен аркалыкның ныклыгы ышанычлы булырга тиеш); -
Йөгәннең ике як боҗрасына эләктереп дилбегәне корасы (дилбегә- атны тоту өчен, аның белән идарә итү өчен хезмәт итә. Шуңа күрә аны яхшы, нык итеп беркетергә кирәк); -
Йөгән сабагын өскә дугага эләктереп бәйләп куярга (йөгән сабагының дөрес бәйләнеше атның башын тотуы өчен мөһим булганлыктан аны да нык итеп бәйләргә кирәк);
Һәр ат җигүче белергә тиешле кайбер киңәшләр: -
Камыт бавы өзелсә яки чөлдерек бавын тиешенчә кысмасаң тәртә төшеп
китәргә һәм ат тәртә арасыннан чыгып китәргә мөмкин; -
Аркалыгын күтәреп бәйләмәсәң атка йөк тартырга авыр була; -
Дилбегә (атның руле) ычкынса яки өзелсә ат белән идарә итеп булмый; -
Аркалыклар яхшы, нык итеп беркетелмәгән булса, үр төшкәндә арба алга китәргә мөмкин;
Җигүле ат белән эш башкарганда:җигүле арбаны (чананы) идарә итүче үзе белән юлда йөрү кагыйдәләрен белүен раслаучы таныклык йөртергә, ә арбаның (чананың) номеры булырга тиеш.
Юллар буйлап авыл хуҗалыгы товарлары ташыганда, җигүле арбага пневматик шиннар куялар һәм аны туктатып тору тормозы белән җиһазландырылырга тиеш.
Туктап торганда яки тауга менә торган арбаны туктатканда, идарә итүче арбаның туктатып тору тормозын куярга тиеш.
Тәүлекнең караңгы вакытында һәм күз күрүе җитәрлек булмаганда (томанда, кар яуганда, һ.б.) юлда барганда, җигүле арбаның алдында ак, ә артында кызыл фонарь яки яктылык кайтаргыч булырга тиеш.
Җигүле арбаны йөртүче бөтен юл дәвамында дилбегәне кулында тотарга һәм юлның транспорт үтеп йөрү өлешенең уң як кырыеннан 1 метр ераклыкта барырга тиеш. 1 м дан эчкә керү бары тик куып җитәргә һәм узып китәргә кирәк булганда гына рөхсәт ителә. Маневр ясау алдыннан җигүле арбада баручы кулы белән кисәтү сигналлары бирергә тиеш.
Җигүле арбаны йөртүчеләр чатларда борылышлар ясый ала һәм юлда йөрү кагыйдәләрен үтәп, юлның үтеп йөрү өлешендә кирегә дә борыла ала.
Туктаганда һәм туктап торганда, җигүле арбаны йөртүче юлда күзәтүсез калдырмаска тиеш.
Туктап торырга рөхсәт ителгән урыннарда җигүле арбаны йөртүче, китәргә җыенганчы, иң элек ат йөгәненең тезгенен коймага бәйләп куярга, ә арбаны туктатып тору тормозына куярга тиеш.
Җигүле арбаларда тимер юл аша бары тик юлны аркылы чыгу урыннарыннан гына чыгарга мөмкин.
Атны туару: -
Һәрвакыт ат башын селтәп бәрмәсен, тешләмәсен (авызлыксыз булса), аякка басмасын, типмәсен өчен сак эш итәргә кирәк. -
Дилбегә салдырасы; -
Аркалыкны ычкындырасы; -
Ыңгырчакны салдырасы; -
Йөгән сабагын сүтеп төшерәсе; -
Чөлдерек бауын сүтәсе; -
Дугадан тәртәләрне салдырасы (тәртә һәм араталар бәрмәсен өчен җайлап кына эшләргә кирәк); -
Камыт салдырасы; -
Сарайга кергәч кенә йөгәнне һәм авызлыкны салдырасы.
Вопрос №14: Какие неприятности могут возникнуть при тумане? Какие правила должны выполнять водители и пешеходы в таких случаях?
Состояние атмосферы, при котором она перенасыщена мельчайшими капельками воды и кристаллами льда, называется туманом.
Обязательным условием образования тумана является охлаждение переувлажненной атмосферы. Как правило, туман возникает в местах большого скопления атмосферной влаги : над водными пространствами, в городах, горах. Зачастую это происходит в утренние и вечерние часы. Туман проявляется неожиданно быстро, так же быстро он может рассеяться. Способствует быстрому рассеиванию тумана сильный ветер. Время, в течение которого стоит туман, может составлять от нескольких часов до нескольких суток, в отдельных случаях этот период составляет несколько недель.
Туман ухудшает видимость. В зависимости от его плотности она может составлять всего несколько метров. В таких условиях очень сложно, а порой и невозможно ориентироваться на местности по небесным светилам и звездам, по объектам на земле и форме рельефа. Туман искажает очертания предметов, их размеры, расстояния до них. В туман легко сбиться с маршрута. Туман парализует движение транспорта, способствует возникновению ЧС на дорогах. Густые, частые туманы вредны для здоровья, особенно опасны они для людей с сердечной и легочной недастаточностью, поскольку туман затрудняет дыхание. Туман оказывает отрицательное воздействие на психику человека, подавляет волю, способствует возникновению паники, особенно в случае потери ориентиров в природных условиях.
Особыми «капризами» отличается туман в горах. Здесь невозможно заранее предсказать время его появления, плотность , продолжительность. ОН может неожиданно расположиться над землей слоем толщиной в несколько метров, образоваться в небольшом объеме, «сесть» на вершину или перевал, надолго застелить долину.
Туман представляет дополнительные сложности, а порой и опасность во время передвижения по пересеченной местности. Он маскирует опасные участки пути, затрудняет зрительный контроль за окружающей обстановкой, способствует потере тропы (маршрута), делает малоэффективным применение световых и звуковых сигналов, способствует увлажнению одежды и охлаждению организма, затрудняет проведение поисково-спасательных работ. Во время тумана передвигаться можно только по хорошо известному и разведанному маршруту. В случае потери ориентиров и заданного направления движения необходимо остановиться, оценить реальную обстановку, дождаться рассеивания тумана, уточнить ориентиры, возобновить движение. Чрезвычайно опасно передвигаться в тумане по неизвестной местности, разбиваться на небольшие группы, совершать опрометчивые действия. В условиях плохой видимости целесообразно использовать компас для определения и уточнения маршрута.
В туманную погоду особую осторожность и внимание нужно соблюдать при переходе перекрестков, не располагаться и не устраивать игр на проезжей части дороги, воздержаться от езды на велосипеде и других транспортных средствах.
Во время тумана лучше оставаться дома, не подвергать себя опасности. Туман – источник многих ЧС на транспорте. Он становиться причиной отмены или задержки вылета авиарейсов, столкновения транспортных средств.
Ежегодно по причине тумана в России задерживаются или отменяются десятки тысяч авиарейсов.
В районе Ньюфаундлендской банки (Атланти¬ческий океан), где встречаются теплое тече¬ние Гольфстрим с холодным Лабрадорским, около 120 дней в году бывают туманными. В районе Лондона (Англия) сильные туманы бывают в период с ноября по февраль. В России самым туманным временем года является осень.
Официальной причиной многих транспортных катастроф является туман.
Җавап: : Атмосфераның суның вак кыйпылчыклары һәм боз кристаллары белән тулыландырылган халәте – томан дип атала. Томан барлыкка килүнең төп шарты булып- артык дымлыланган атмосфераның суынуы тора. Томан гадәттә иртәнге яки кичке вакытларда сулыклар өстендә, шәһәрләрдә, таулы урыннарда атмосфера дымлылыгы күбрәк тупланган урыннарда була.
Томан күзнең күрүенә комачаулык итә. Томанның тыгызлыгыннан күзнең күрүе бәйле була. Томан вакытында төсләрнең чагылышы да үзгәреп күренә: сары төс-кызгылт, ә яшел төс- саргылт булып күренә. Шуңа күрә светофорга якынайганда бик сак хәрәкәт итәргә кирәк.
Томан вакытында ориентлашу югала. Шунлыктан юлда машинада барганда алдагы машинаны узып китмәскә, ягъни обгонга чыкмаска бик нык игътибарлы булып кына хәрәкәт итәргә. Томан вакытында күзнең күрү ераклыгы 1 км дан артмый. Көчле томан вакытында ул берничә метр гына да булырга мөмкин. Шоферлар хәрәкәт итү тизлеген дә томанда күз күрү ераклыгына карап билгеләргә тиеш. Күз күрүе 10 метрдан артмаган вакытта, машина тизлеген 5 км/сәг. Тән арттырмаска кирәк. Көчле томан вакытында юлның юлның уң кырыена ( тротуар, юл кырыендагы ташларга) карап ориентлашып барырга, вакыт-вакыт сигнал биргәләп алырга һәм башкаларның сигналына җавап та биреп барырга кирәк. Шофер барганда утларын кабызып барырга, дистанцияне сакларга тиеш. Машинаның якын (ближный) утын кабызып йөрергә кирәк.
Шулай ук томан вакытында һәр әйбер үзенең сурәтләнешен югалтканлыктан алар белән ике арадагы ераклык чынлыктагыдан ике тапкыр артыграк булып күренүен исәпкә алырга тиеш.
Томанлы көннәрдә юеш һава булганлыктан, еш кына дамба кырыннан йөрергә тиешле җәяүлеләр һәм велосипедчылар машина хәрәкәт итә торган юллардан баралар һәм шуның белән юл һаләкәте корбаннары булалар. Шуңа күрә машиналар өчен юлның кырыеннан бару никадәр кыен булса да, җәяүлеләр машина юлына чыкмаска тиеш.
Вопрос №15: 15. Дать полное объяснение рисунку.
На данном рисунке показана схема образования смерча. Смерч ( торнадо ) . Это атмосферный вихрь в виде темного рукава с вертикальной изогнутой осью и воронкообразным расширением в верхней и нижней частях. Воздух вращается в смерче со средней скоростью 300 км/час против часовой стрелки и поднимается вверх по спирали, втягивая в себя различные предметы. Давление воздуха в смерче понижено. Высота рукавов может достигать 1000 -1500 метров, диаметр – от нескольких десятков над водой до сотен метров над сушей. Длина пути смерча составляет от нескольких сотен метров до десятков километров. Скорость перемещения смерча составляет 50 – 60 км/час.
Смерч зарождается в грозовом облаке и опускается на землю ( воду). Чаще всего это происходит в теплом секторе циклона перед холодным фронтом. Смерч движется в том же направлении, что и циклон. Он сопровождается грозой, дождем, градом, резким усилением ветра. На пути движения смерча разрушения неизбежны в результате удара стремительно несущегося воздуха, большой разности давления во внутренней и периферийной части смерча. Чрезвычайную опасность смерчи представляют для судов в открытом море. Смерч может поднять высоко в воздух фрагмент здания или даже само здание, автомобиль, человека. Такая «экскурсия» чрезвычайно опасна, поскольку всегда заканчивается травмами или гибелью людей.
Смерчи наблюдаются во всех районах земного шара. Чаще всего они возникают в США, Австралии, Северо-Восточной Африке.
Җавап: Бу рәсемдә өермә (смерч) сурәтләнгән. Өермә ул - атмосфераның тынгысызлыгы.
Өермә вакытында һава уртача 300 км/сәг. тизлек белән сәгать теле уңаена каршы рәвештә бөтерелә. Спираль буенча өскә бөтерелеп күтәрелүче өермә, тузан суыргыч шикелле, үзенең юлында очраган әйберләрне суырып алып, җимереп бара. Сәгатенә 50-60 км/сәг. тизлек белән хәрәкәт итүче өермә кешеләрне, терлек-туарны, автомобиль, корылмаларны күккә күтәрергә мөмкин. Сазлыклар, күлләр аша үтүче өермәнең, андагы бака, балыкларны суырып алып китеп, көче беткәч, ис-акыллары киткән кешеләр өстенә илтеп “яудыру” очраклары да булган.
Өермәдә һава басымы түбәнәя. Өермә баганасының биеклеге 1-1,5 км , диаметры су өстендә берничә дистә, коры җир өстендә берничә йөз метрга, ә өермә үтүче юл (ара) берничә йөз метрдан дистәләгән км.га кадәр җитәргә мөмкин.
Өермә яшенле яки бозлы көчле яңгырлар вакытында, аларның болытлары ярдәмендә һәм көчле җил вакытында барлыкка килә. Аннары түбән җиргә төшә. Өермә ешрак циклонның җылырак секторында, салкын каршылык якынайганда барлыкка килә һәм циклон белән бер үк юнәлештә хәрәкәт итә.
Өермә бигрәк тә диңгезләрдәге суднолар өчен хәтәр. Өермә үзенең юлында очраган бар нәрсәне зыянларга мөмкин, биналарның өлешләрен (әгәр кечерәк булса, үзен дә) күтәрергә, җимерергә мөмкин. Кешеләрнең гомере өзелү куркынычы да зур.
Өермә җир шарының барлык өлешләрендә дә күзәтелергә мөмкин. Бигрәк тә АКШ, Австралия, Төньяк-Көнчыгыш Африкада еш күзәтелә. АКШ та өермәне “торнадо” –дип тә атыйлар.
Кешелек дөньясы тарихында иң куркыныч, җимергеч өермә 1989 нчы елның 26 нчы апрелендә Бангладеш өстеннән үткән. 1300 кеше шушы өермәнең корбаны булган.
2007 нче елның 8 нче июлендә Татарстанның кайбер районнары аша узучы өермә Казанга һәм башка кайбер районнарга шактый зур зыян салды. Бигрәк тә Казанның Дәрвишләр бистәсеннән Компрессор заводы тукталышына кадәр арага зур зыян килде. Өермә зур-зур агачларны төбе-тамыры белән йолкып алып аударды. Хаттә баганаларны һәм светофорларны аударды, кешеләр арасында үлүчеләр дә булды. Дәрвишләр бистәсендәге, үзенең матурлыгы белән сокландырып торучы зифа каенлык та шушы өермәдән соң тулысынча егылып калды.
Используются технологии uCoz